Rekabet Kurumu’nun, geçtiğimiz aydan bu yana sektör incelemelerine ağırlık verdiği görülmektedir. Söz konusu incelemeler, ilgili sektörlerdeki paydaşların bilgilerine başvurularak hazırlanmaları ve rekabetçi endişeleri detaylı olarak ele almaları bakımından önemli bir araç teşkil etmektedir.

Bu kapsamda, yazımızda;

• 6 Şubat 2023 tarihinde gerçekleşen depremlerden etkilenen 11 il bakımından, piyasalarda ortaya çıkabilecek rekabet sorunlarının tespitine yönelik başlatılan sektör incelemesi,
• Hızlı tüketim malları perakendeciliği sektör incelemesi nihai raporu,
• Çevrim içi reklamcılık sektör incelemesi ön raporu,
• Mobil ekosistemlere yönelik başlatılan sektör incelemesi ve
• Dijital dönüşümün rekabet hukukuna yansımaları başlıklı çalışma

gelişmeleri ele alınacaktır.

1. REKABET KURUMU DEPREM SONRASI PİYASALARI MERCEK ALTINA ALIYOR

17 Mart 2023 tarihinde başlatıldığı duyurulan sektör incelemesi, depremden etkilenen 11 ilde meydana gelebilecek rekabet sorunlarının tespitini konu almaktadır[1]. Başlatılan sektör incelemesi kapsamında, afet bölgesinde yerleşik paydaşlarla kalıcı ve hızlı bir iletişim kanalı oluşturularak deprem bölgesinde gerek sosyal gerekse iktisadi toparlanma sürecini geciktirebilecek olası rekabetçi sorunların süratle tespit edilerek, proaktif adımların atılabilmesinin sağlanması amaçlanmaktadır.

Özellikle belirli sektörlere karşı oluşabilecek ani ve yüksek talep (taşımacılık hizmetleri veya inşaat sektörü gibi) karşısında teşebbüslerin olası rekabeti kısıtlayıcı/bozucu faaliyetlerde bulunmalarının önlenmesi; ayrıca bölgenin yeniden imarı ve inşası aşamasında teşebbüsler arasında gerçekleştirilebilecek iş birliklerinin rekabetçi şekilde tasarlanması için gerekli rehberliğin sağlanabilmesi sektör incelemesinin diğer hedefleri arasındadır.

2. HIZLI TÜKETİM MALLARI SEKTÖRÜ YENİDEN GÜNDEMDE

Hızlı Tüketim Malları (“HTM”) perakendeciliği sektörüne ilişkin nihai rapor 30 Mart 2023 tarihinde Rekabet Kurumu’nun internet sitesinde yayınlanmıştır[2]. Rekabet Kurumu, rapor kapsamında (i) sektörün yapısı ve gelişimi, (ii) dijitalleşme sürecinin ‐ COVID‐19 salgını da dikkate alınarak ‐ HTM perakendeciliğine olan etkileri, (iii) HTM perakendeciliğine yönelik Rekabet Kurumu tarafından rekabet ihlallerine ve birleşme devralma işlemlerine yönelik incelemelerde önem arz eden ilgili ürün pazarı ve ilgili coğrafi pazar tanımlamaları, (iv) birleşme ve devralma işlemlerinde bildirim eşikleri, (v) organize perakendecilerinin tedarikçiler karşısında sahip olduğu alıcı gücü, (vi) alıcı gücü kapsamında haksız ticari uygulamalara yönelik olarak ülkemizdeki ve diğer ülkelerdeki düzenlemeler, (vii) alıcı gücü kapsamında rekabet hukuku mevzuatı ve (viii) ayrıca inceleme kapsamında gündeme gelen özel gramajlı ürünler konularını ele almaktadır.

Rapor özellikle HTM perakendeciliği ve indirim marketlerinin konumunu anlamak bakımından önemli istatistikler barındırmaktadır. Raporda ayrıca, pandemiyi takip eden süreçte değişen tüketici davranışları ve Türkiye’deki teknoloji/internet kullanımının genel artış eğiliminin etkisiyle HTM perakendeciliğinde fiziksel kanallara alternatif olarak dijital perakendecilik faaliyetlerindeki artışa dikkat çekilmektedir.

Bunlara ek olarak, raporda ayrıca, HTM perakendeciliğinde sektörün rekabetçi yapısına olumsuz etki edebilecek bazı unsurlar da ele alınmış olup haksız ticari uygulamalar, tüketicilerin yanıltılmasına neden olabilecek firma davranışları, özel gramajlı ürün üretilmesi ve yeni mağaza açılışlarının nüfus kriterine bağlanması ile ilgili değerlendirmelere yer verilmektedir.

3. REKABET KURUMU ÇEVRİM İÇİ REKLAMCILIK ÖN RAPORUNU KAMUYOYUNUN GÖRÜŞÜNE AÇTI

21 Ocak 2021 tarihinde başlatıldığı duyurulan “Çevrim İçi Reklamcılık Sektör İncelemesi” kapsamında hazırlanan ön rapor 7 Nisan 2023 tarihinde kamuoyu ile paylaşılmıştır[3].

Çevrim içi reklamcılığın son dönemde geleneksel reklamcılığa kıyasla gösterdiği büyüme hızına vurgu yapan Rekabet Kurumu, sektörde yoğunlaşmış bir yapının söz konusu olduğunun altını çizmiştir. Reklam verenlere, reklam alanlarının satılmasını sağlayan çevrim içi reklamcılık teknolojisi hizmetleri ve çoklu ürün ve hizmetler sunarak tam entegre ekosistem halinde faaliyet gösteren teşebbüsler de ön raporda incelenen konular arasındadır. Tam entegre ekosistemlerin topladıkları kullanıcı verilerinin hedefli reklamcılık aracılığıyla hizmete dönüştürülmesinin, yayıncılar, reklam verenler ve tüketiciler bakımından önemli faydalar sağladığı, bununla birlikte, veri toplanmasının tüketiciler nezdinde gizlilik endişelerine de neden olabileceği belirtilmiş ve optimal bir denge kurulmasının önemi vurgulanmıştır.

Sonuç olarak, çevrim içi reklamcılık sektörünün karmaşık işleyiş biçimi ve çok taraflı pazar yapısı göz önüne alındığında, anılan sektörde rekabetin sürekliliğini sağlamak ve doğru rekabet politikaları uygulamanın önemi vurgulanmıştır. Kamuoyunun ön rapordaki değerlendirmelere ilişkin görüşleri 7 Temmuz 2023 tarihine kadar Rekabet Kurumu ile paylaşılabilecektir.

4. MOBİL EKOSİSTEMLERE YÖNELİK SEKTÖR İNCELEMESİ BAŞLATILDI

Rekabet Kurumu, 12 Nisan 2023 tarihinde, dijital ekonominin önemli bir bileşeni olan mobil ekosistemlere yönelik sektör incelemesi başlattığını duyurmuştur[4].

Rekabet Kurumu açıklamasında, internete erişimde ilk akla gelen araç olan mobil akıllı cihazların geniş ürün, içerik ve hizmet yelpazesine hızlı ve kolay erişim sağlayarak insan yaşamında oynadığı temel role dikkat çekerek, mobil ekosistemi oluşturan işletim sistemleri, uygulamalar, uygulama mağazaları vb. gibi her bir bileşenin birbiriyle yakın ilişkili olmasının rekabetçi endişeleri artırdığını belirtmiştir.

Açıklamada, sektör incelemesinin mobil ekosistemlerin yol açtığı rekabetçi ve (muhtemel) rekabet karşıtı etkilerin anlaşılması ve bunlara dayanılarak etkin politikaların kurgulanması ve bu yolla dijital ekonomide rekabetçi bir piyasa ortamının oluşması adına önemli bir adım teşkil ettiği vurgulanmaktadır. Yalnızca hizmet sağlayıcıların değil hizmetin kullanıcısı olan uygulama geliştiricilerinin, nihai tüketicilerin ve cihaz üreticilerinin de bilgisine başvurularak sektördeki tüm paydaşları kapsayan bir inceleme gerçekleştirileceği de açıklamada yer bulmuştur.

5. REKABET KURUMU, DİJİTAL DÖNÜŞÜMÜN REKABET HUKUKUNA YANSIMALARI ADLI ÇALIŞMASINI YAYIMLADI

Rekabet Kurumu, 18 Nisan 2023 tarihinde dijitalleşmenin tüketicilerin ve firmaların eğilim ve davranışlarını nasıl dönüştürdüğü ve bu dönüşümün rekabet üzerindeki etkisine odaklanan bir çalışma yayınlamıştır[5]. Önceki sektör incelemelerinden farklı olarak çalışma, dijitalleşmenin belirli bir sektör özelindeki değil, daha genel olarak rekabet hukukuna etkilerine odaklanmaktadır.

Çalışma dünya genelinde dijitalleşme sonrası yeni rekabet hukuku düzenlemelerine ilişkin değerlendirmelerde bulunması yönünden önemlidir. Bu kapsamda, özellikle Avrupa Birliği’nde 1 Kasım 2022 tarihinde yürürlüğe giren Dijital Pazarlar Yasası’na (Digital Markets Act) atıfta bulunulmaktadır.

14 Ekim 2022 tarihinde görüş almak üzere muhtelif paydaşlarla paylaşılan Rekabetin Korunması Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Düzenleme Taslağı ile getirilmek istenen “temel platform hizmetleri” kavramına ilişkin de detaylı açıklamalar içeren çalışma, ilerleyen dönemde Rekabet Kurumu’nun dijital pazarlara yönelik yaklaşımını anlamak adına önemli bir kaynak teşkil etmektedir.

SONUÇ

Görüldüğü üzere, Rekabet Kurumu son dönemde de sektör incelemeleri ve muhtelif çalışmalarla geniş bir yelpazede yer alan sektörlerin nabzını tutmaya devam etmektedir. Bununla birlikte, Rekabet Kurumu’nun özellikle dijital pazarlara yönelik hem yeni düzenlemeler getirmek hem de uygulama önceliklerini belirlemek açısından yoğun bir çalışma içerisinde olduğu göz önüne alındığında, Rekabet Kurumu’nun bu eforlarının, piyasalarda rekabet hukuku kapsamındaki etkilerinin önümüzdeki günlerde artarak devam edeceği söylenebilecektir.

Kaynakça:
[1] https://www.rekabet.gov.tr/tr/Guncel/6-subat-2023-tarihinde-gerceklesen-depre-72a4e5f9c5c4ed118eb200505685da39
[2] https://www.rekabet.gov.tr/Dosya/htm-sektor-nihairaporu.pdf
[3] https://www.rekabet.gov.tr/Dosya/1-cevrimicireklamcilik-on-raporu.pdf
[4] https://www.rekabet.gov.tr/tr/Guncel/mobilekosistemlere-yonelik-sektor-incel-a7e3e19c61d8ed118eb1005056850339
[5] https://www.rekabet.gov.tr/Dosya/dijital-piyasalarcalisma-metni.pdf