Anonim şirketler nama yazılı ve hamiline yazılı pay senetleri bastırabilir. Nama yazılı pay senetleri bakımından hak sahibinin kim olduğu açıktır. Hamiline yazılı pay senetleri ise genel kıymetli evrak türleri bakımından şeklinden veya metninden hamili kim ise o kişinin hak sahibi sayılacağı anlaşılan senetler olarak tanımlanmaktadır. Bu sebeple bu tür senetler bakımından senedi elinde bulunduran kişi karine olarak hak sahibi kabul edilmektedir. Türk Ticaret Kanunu (“TTK”) genel kıymetli evrak hukuku bakımından hamiline yazılı pay senetlerinde devirin gerçekleşmesi için senedin devir ve teslim edilmiş olması yeterlidir.

Bununla birlikte 31.12.2020 tarih ve 31351 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7262 sayılı Kanun ile birlikte TTK’nın 489. maddesi değiştirilmiş ve hamiline yazılı pay senetlerinin devrinde devrin şirket ve üçüncü kişiler hakkında hüküm ifade etmesinin Merkezi Kayıt Kuruluşu’na (“MKK”) yapılacak bildirimle gerçekleşeceği belirtilmiştir. Buna göre, hamiline yazılı pay sahibinin pay senedinden doğan haklarını kullanabilmesi için, senedin devir ve teslimine ek olarak, MKK’ya bildirimde bulunması gerekecektir.

MKK’ya Yapılacak Olan Bildirimin Usulü:

MKK’ya yapılacak bildirime ilişkin esas ve usulü hakkında 6.04.2021 tarih ve 31446 sayılı Resmi Gazete’de Hamiline Yazılı Pay Senetlerinin Merkezi Kayıt Kuruluşuna Bildirilmesi ve Kayıt Altına Alınması Hakkında Tebliğ” (“Tebliğ”) yayımlanmıştır. Bu Tebliğ uyarınca devir bildirimi devralan tarafından veya devralanın şirkete başvurması üzerine şirket aracılığıyla yapılacaktır. MKK’ya yapılacak olan bildirimler MKK sistemi üzerinden elektronik ortamda gerçekleştirilecektir. Bildirim şirket tarafından yapılmış ise şirkete ve devralan pay sahibine; bildirim devralan pay sahibi tarafından yapılmış ise devralan ve devredene kaydın oluşturulduğu ile ilgili MKK tarafından bilgilendirmede bulunulacaktır. Yapılacak olan bildirimde; devralan gerçek kişi ise devralanın adı. soyadı, vatandaşlığı, yerleşim yeri Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı değilse yabancı kimlik numarası, mavi kart numarası veya pasaport numarası bilgileri, devralan tüzel kişi ise unvanı, MERSİS numarası, vergi kimlik numarası veya kayıtlı bulunduğu ülkede verilen sicil numarası ile merkez adres bilgileri ile devralanın iletişim bilgileri yapılacak bildirime pay senedinin bir örneği ile birlikte eklenecektir. Bildirim üzerine devralan pay sahibi, ilgili pay senedi ile ilişkilendirilerek pay senedi çıkarılırken MKK sisteminde özel algoritma tarafından üretilmiş olan senede özgü tekil numara altında MKK sistemine kaydedilecektir. Tebliğ uyarınca yapılan bildirimin doğruluğundan bildirimde bulunan sorumlu olacaktır.

Bildirimin Hukuki Niteliği:

Hamiline yazılı pay senetlerinin devrinde pay devrinin şirket ve üçüncü kişiler hakkında hüküm ifade edebilmesi için MKK’ya bildirimde bulunulmalıdır. Hamiline yazılı pay senedinde paya bağlı hakların şirkete ve üçüncü kişilere karşı ileri sürülebilmesinde MKK’ya yapılan bildirimin tarihi esas alınacaktır.

Bildirimde Bulunulmamasının Yaptırımı:

Hamiline yazılı pay senetlerinin devri ile ilgili olarak MKK’ya bildirimde bulunulmaması halinde devralan pay sahibi paya bağlı haklarını MKK’ya bildirimde bulununcaya kadar kullanamayacaktır. TTK madde 471 uyarınca yönetim kurulu, hamiline yazılı pay sahipleri bakımından MKK’dan sağlayacağı “pay sahipleri çizelgesi” doğrultusunda genel kurul hazır bulunanlar listesini düzenleyecektir. Bu noktada, hamiline yazılı pay senedini devralıp MKK bildiriminde bulunmayan devralan pay sahipliği haklarından olan genel kurula katılma hakkından mahrum olacaktır. Buna ek olarak, TTK’da bildirim devrin şirket ve üçüncü kişiler bakımından hüküm ifade edebilmesinin şartı olarak belirtilmiş olduğu için bildirimin yapılmaması halinde, devralan TTK’da sayılan pay sahipliği haklarından (oy hakkı, bilgi alma ve inceleme hakkı, özel denetçi atanmasını talep etme, rüçhan, kar payı, hazırlık dönemi faizi isteme hakkı dahil ancak bunlarla sınırlı olmamak üzere) mahrum olacaktır. Buna ek olarak, hamiline yazılı pay senedinin devrinde MKK’ya bildirimde bulunma yükümlülüğünün yerine getirilmemesi halinde devir bildirim yükümlülüğüne uymayanlar hakkında 2022 yılı için 6.810 Türk Lirası idari para cezası uygulanacaktır. Söz konusu idari para cezası bildirim yükümlüsü olan hamiline pay senedi devralana veya devralanın MKK’ya kayıt için şirkete başvurması ve şirketin bildirim yükümlülüğünü yerine getirmemesi halinde şirkete verilecektir.

Hükmün Düzenlenme Amacı:

MKK’ya yapılacak olan bildirimle yalnızca devir ve teslim ile devredilebilen hamiline yazılı pay senetlerinin suçtan kaynaklanan mal varlığı değerlerinin aklanmasında ve terörizmin finansmanında risk teşkil etmesi nedeniyle hamiline yazılı payların sahiplik bilgisinin takip edilmesi ve pay sahiplerinin MKK nezdinde kayıt altına alınmasının hedeflendiği hükmün gerekçesinde belirtilmiştir.

Sonuç:

7262 sayılı Kanun ile TTK’da yapılan değişiklik ile hamiline yazılı senetlerin devri bakımından TTK’nın genel kıymetli evrak hükümlerinden halka kapalı anonim şirketlerdeki hamiline yazılı pay senetlerinin devri bakımından ayrılmış, genel rejimin devir için öngördüğü zilyetliğin geçirilmesinin yanı sıra hamiline yazılı senedi devralan pay sahibi veya devralanın isteği üzerine şirket tarafından MKK’ya yapılacak bildirim yükümlülüğü getirilmiştir. Söz konusu bildirimin yapılması ile hamiline yazılı pay senedi devrinin üçüncü kişiler ve şirket bakımından bildirim tarihinden itibaren hüküm ifade edeceği belirtilmiştir. Bildirim yükümlülüğüne uyulmaması durumunda hamiline yazılı pay senedine bağlı pay haklarından payı devralan kişi yararlanamayacak olup bildirim yükümlülüğüne uymayanlar hakkında idari para cezası uygulanacaktır.