Enflasyon muhasebesinde son geldiğimiz noktada tüm şirketler Vergi Usul Kanunu’nun geçici 33. maddesi kapsamında 31.12.2023 tarihli mali tablolarını enflasyon düzeltmesine tabi tutmaktadır. En son yayımlanan Vergi Usul Kanunu Sirküleri ile Gelir İdaresi birçok örnekle düzeltme işlemine ilişkin ilave açıklamalara yer vermektedir.

Bu seferki yazımızda enflasyon muhasebesinin 2023 ya da 2024 yılındaki etkilerinden ziyade enflasyon düzeltmesi sonucu kar dağıtımı uygulamasının nasıl gerçekleşeceğine ve tereddüt edilen ve hala cevap aranmakta olan önemli konulara yer vermek istedik.

Şirketlerin nasıl kar dağıtımı yapacakları Türk Ticaret Kanunu’nda (TTK) düzenlenmiştir. Borsa İstanbul’da işlem gören halka açık şirketler için TTK yanında Sermaye Piyasası Kanunu düzenlemeleri ile birlikte Vergi Usul Kanunu düzenlemelerinin beraber değerlendirilmesi gerekmektedir.

Enflasyon düzeltmesine ilişkin 555 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’nde de kar dağıtımına yönelik açıklamalara yer verilmiştir.

Tebliğ Düzenlemesi Ne Diyor?

İlgili Tebliğin 16 numaralı maddesinde düzeltme sonrasında bilançoda yer alacak öz sermaye kalemleri açıklanırken yasal yedeklerin, statü yedeklerinin ve olağanüstü yedeklerin düzeltilmiş değerleriyle bilançoda yer alacağı, bunun yanında 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançonun enflasyon düzeltmesine tabi tutulmasından kaynaklanan (düzeltme sonrası tespit edilen) geçmiş yıl kârının vergiye tabi tutulmayacağı, geçmiş yıl zararının ise zarar olarak kabul edilmeyeceği açıklanmaktadır.

Tebliğin otuzuncu maddesinde 2023 hesap dönemi sonu bilançoların düzeltilmesinde oluşan geçmiş yıl zararlarının düzeltme işlemi neticesinde oluşan öz sermaye farklarına mahsup edilebileceği belirtilmiştir. Bu sayede 2023 yılı sonu düzeltilmiş bilançodaki nihai kar ya da zarar tutarına ulaşılması sağlanmıştır. Diğer bir ifade ile bilançoların pasifindeki sermaye hesabı değerlemesinden oluşan olumlu farklar bu farkların gider yazıldığı enflasyondan kaynaklanan geçmiş yıl zararlarına mahsup edilerek sadeleştirme yapılması mümkündür.

Geçmiş yıl kar ve zararlarının enflasyon düzeltmesine tabi olması kafaları karıştırsa da 2023 yılı hesap dönemine ait gelir/ kurumlar vergisi beyannamesinde yer alan indirilemeyen geçmiş yıl mali zararları ile cari dönem mali zararları matrahın tespitinde mukayyet değerleri ile dikkate alınacaktır. Başka bir ifade ile 1/1/2024 tarihinden sonra verilecek yıllık kurumlar vergisi beyannameleri ile geçici vergi beyannamelerinde beyan edilen vergi matrahlarının tespitinde, (düzeltme öncesi bilançolara dayanan) 2023 yılı mali zararı ve önceki yıllara ait indirilemeyen geçmiş yıl mali zararları mukayyet değerleri ile dikkate alınacaktır.

Tebliğin elli beşinci maddesinde geçmiş yıl karlarının dağıtımına ilişkin açıklamalar 3 ana başlıkta toplanmıştır. Kısaca özetleyecek olursak;

1) 2023 yılı hesap dönemine ait bilançonun düzeltilmesi sonucu oluşan geçmiş yıllar kârları üzerinden kurumlar vergisi ödenmediği için bu karın herhangi bir suretle başka bir hesaba nakledilmesi veya işletmeden çekilmesi durumunda, nakledilen veya çekilen tutar bu işlemlerin yapıldığı dönemlerin kazancı ile ilişkilendirilmeksizin bu dönemde kurumlar vergisine tabi tutulacaktır. Ayrıca işletmeden çekilen değerler, elde edenlerin hukuki statüsüne göre kâr payı stopajına tabi tutulacak ve kâr paylarının vergilendirilmesine ilişkin hükümler doğrultusunda vergilendirilecektir.

2) 2023 yılı hesap dönemine ait bilançonun düzeltilmesi sonucu oluşan geçmiş yıl kârının kurumlar vergisi mükelleflerince sermayeye ilave edilmesi mümkün olup, bu işlem kâr dağıtımı sayılmayacaktır.

3) 2023 yılı hesap dönemine ait bilançonun düzeltilmesi sonucu oluşan 2023 yılı geçmiş yıllar kârları hesabında takip edilen; düzeltme öncesi geçmiş yıl ve/veya carî dönem ticari kârının, 1/1/2024 tarihinden sonra kâr dağıtımına konu edilmesi durumunda bu kar daha önce kurumlar vergisine tabi tutulduğu ve kurumlar vergisi beyannamesinde yer aldığı için kurumlar vergisine tabi tutulmayacak, elde edenlerin hukuki statüsüne göre kâr payı stopajına tabi tutulacak ve kâr paylarının vergilendirilmesine ilişkin hükümler doğrultusunda vergilendirilecektir.

Kar Dağıtımına Yönelik Tereddüt Edilen Sorular

1) Kurumlar içinde bulunduğumuz günlerde kar dağıtımı kararı alırsa 2023 yılı için dağıtılacak kar tutarı düzeltme öncesi mi yoksa düzeltme sonrası kar tutarından mı oluşmalıdır?

Genel Kurullar peşi sıra yapılmaya başlanınca şirketlerin enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş mali tabloları onaylanacak ancak kar dağıtımında yukarıdaki üç başlık altında karın hangi geçmiş yıl karından geldiğine dikkat edilmesi gerekecektir.

2) Enflasyon düzeltmesi hesaplamaları neticesinde zarar oluşursa ne olacak?

Düzeltme öncesi kar dağıtımı yapabilecek özkaynak yapısında olan bir şirket, enflasyon düzeltmesi sonrasında zarar sonucu çıkması ve bu zarar sonucunda dağıtılacak karın aşınması halinde kar dağıtımı yapabilecek midir? Bu sorunun cevabına ilişkin yukarıdaki üçüncü husustaki açıklamaların dikkate alınması ve kurumlar vergisine tabi tutulan ve mukayyet değeri ile dikkate alınacak düzeltme öncesi geçmiş yıl karlarının kar dağıtımına konu edilmesi mümkün olmalıdır.

3) 2023 yılı içerisinde avans kar payı dağıtan şirket nasıl etkilenecek? Kar payı geri çağrılır mı?

İşte bu noktada bir belirleme olmadığı için 2023 yılı içerisinde avans kar dağıtımı uygulamasından yararlanan şirketler enflasyon düzeltmesi sonucunda tamamıyla zarar ya da dağıtıma konu kardan daha düşük kar sonucuna ulaşırsa nasıl ilerlenecek? Sorusuna ilişkin değerlendirmemiz genel kurullarını kurumlar vergisi beyannamesinin verilme tarihine kadar yapmaları ve kar dağıtımını tamamlamaları ve sonrasında mali tablolarını enflasyon muhasebesine tabi tutmaları olabilir.

4) Hangi karın dağıtılacağı konusu daha da karmaşık hale mi geldi?

Farklı düzenlemelere tabi kuruluşlar açısından hangi karın dağıtıma konu edilecek VUK / TMS / TFRS açısından farklılık göstermekteydi. Bu sefer de düzenleyici kuruluşların net bir belirleme yapmaması nedeniyle dağıtılacak kar tutarının tespiti daha da karmaşık hale gelmektedir. Halka açık kurumlar enflasyon düzeltmesinde zarar açıklarsa bu sene sonunda hiçbir şekilde kar dağıtımı yapamayacakları anlamına mı gelecektir? Kanaatimizce kar dağıtımına engel olmamasını düşünmekle birlikte bekleyip yapılan açıklamaları görmemiz gerektiği kanaatindeyiz.