Operasyonel kiralama şirketleri müşterilerine sundukları hizmetleri çeşitlendirmek ve hizmetlere ulaşım kolaylığını sağlayabilmek hem de faaliyetlerinin yürütülmesi sırasındaki operasyonel yükün kolaylaştırılması amacıyla kendi bünyelerinde araştırma geliştirme ve teknoloji faaliyeti olarak nitelendirebileceğimiz yazılım ve uygulamalar geliştirebilmekte.

Ar-Ge faaliyeti yürütmek isteyen şirketlerin farklı teşvik ve desteklerden faydalanma imkânı bulunuyor.

Bu yazımızda 5746 Sayılı Araştırma Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun ve 4691 Sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu’nu karşılaştırıp bu kanunlarda yer alan bazı teşvik unsurlarından bahsedeceğiz.

İki Teşvik Mekanizması Nedir?

Mevzuatımızda bahsettiğimiz iki farklı teşvik mekanizması zaman zaman karıştırılabilmekte.

Bunlardan ilki 5746 Sayılı Kanun kapsamında kurumlar vergisi mükellefleri tarafından Ar-Ge/Tasarı Merkezlerinde gerçekleştirilen Ar-Ge ve yenilik veya tasarım harcamalarıdır.

Bunun için Ar-Ge faaliyetlerinin, ayrı bir birim şeklinde örgütlenmiş tek bir fiziki mekân içinde yer alması, yenilikçi projenin varlığı gerekmekte olup, başvuru dosyasının T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na sunulması, ilgili başvuru dosyasının bakanlık uzmanları tarafından değerlendirmeden geçirilmesi, hakem ve komisyon üyelerinin belirlenmesi takibinde denetleme süreci ve ardından başvurusunun sonuçlandırılması ile birlikte onay ve gerekli bildirimlerin vergi dairesi ve SGK’ya bildirilmesi ile teşviklerden yararlanılmaya başlanılmasıdır.

Ar-Ge personelinin merkezde geçirdiği sürenin fiziki kontrolünün yapılacağı mekanizmanın bulunması (Turnike, kart okuyucu, parmak izi tarayıcısı, vs.), Ar- Ge merkezinin fiziki olarak tek bir bölgede bulunması ve giriş çıkışların birbirinden bağımsız olmaması gerekmektedir.

İkincisi ise 4691 Sayılı Kanun kapsamında teşvik unsurlarından yararlanabilmek içinse mükelleflerin münhasıran teknoloji geliştirme bölgelerinde faaliyet göstermeleri şartı ile bağlı bulundukları vergi dairesine başvuruda bulunarak teknoloji geliştirme bölgesi yönetici şirketinden alınan vergi mükellefi olarak faaliyet göstermesi ile elde edecekleri kazançlara ilişkin istisna uygulamasıdır.

Teşviklerden Kim ve Ne Kadar Süreyle Yararlanmaktadır?

Her iki kanun kapsamında gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri kanunlarda yer alan teşvik unsurlarından 31.12.2028 tarihinde kadar yararlanabilecektir.

Teşvik Unsurları Nelerdir?

5746 sayılı Kanun kapsamında teşviklerden yararlanılmak istenmesi halinde Ar-Ge/Tasarım Merkezlerinde gerçekleştirilen Ar-Ge ve yenilik veya tasarım harcamalarının tamamı (yüzde 100’ü) kurum kazancının tespitinde indirim konusu yapılabilecektir.

5746 sayılı kanun hükümleri çerçevesinde kazancın yetersiz olması nedeniyle ilgili hesap döneminde indirim konusu yapılamayan Ar-Ge ve tasarım indirimi tutarı, sonraki hesap dönemlerine devredilmekte ve devredilen tutarlar, takip eden yıllarda herhangi bir süre kısıtlaması olmadan Vergi Usul Kanunu’na göre her yıl belirlenen yeniden değerleme oranında artırılarak dikkate alınmaktadır.

Bu Kanun uygulamasındaki en önemli husus yapılan Ar-Ge harcamaları elde edilen kazancın tespitinde maliyet unsuru olarak dikkate alınabildiği gibi bu harcamalar bir kez de kurum kazancından indirim olarak dikkate alınmaktadır. Yani Ar-Ge merkezi kurulup faaliyet gösterilirse, hem maliyet olarak hem de kurumlar vergisi beyannamesinde ikinci bir indirim olarak dikkate alınabilmekte.

4691 Sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu’nda ise teknoloji geliştirme bölgelerinde faaliyet gösteren mükelleflerin münhasıran bu bölgelerdeki yazılım ve Ar-Ge faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlar kurumlar vergisinden istisnadır. Bununla birlikte bölgede faaliyette bulunan mükelleflerin bölge dışında gerçekleştirdikleri faaliyetlerinden elde ettiği kazançlar istisna kapsamı dışındadır.

Teknoloji bölgesindeki bir şirketin kazanç istisnasından yararlanabilmesi için Ar-Ge faaliyetleri ile ilgili olarak harcama yapıp geliştireceği bir ticari ürün ya da faaliyetten gelir yaratması gerekmektedir. Günümüzde teknoparkların genel olarak dolu olması ve yer kalmaması da bu istisnadan faydalanma isteğindeki şirketlerin planlamalarında göz önünde bulundurmaları gereken bir noktadır.

Sonuç

Öncelikle şunu belirtmek isteriz ki, iki kanunda da yer verilen teşviklerden sadece birisinden yararlanılması mümkün bulunmaktadır. Şirketlerin Ar-Ge faaliyetlerinin maliyetlerini düşürmek amacıyla amaçlarına en uygun destek ve teşvik mekanizmasından yararlanmaları mümkündür. Bunu şirket bünyesinde bir Ar-Ge merkezi açarak gerçekleştirebilecekleri gibi teknoloji bölgelerinde ayrı bir şirket açarak da ürettikleri ,geliştirdikleri yazılım ve programları satarak elde edecekleri kazanç istisnası ile de gerçekleştirebilirler.

Bu nedenle bahse konu faaliyetlerin hangi amaçla yürütüleceğine, projenin gelir yaratma potansiyeline ve ihtiyaç duyulan personel sayısı ve maliyetlerinin dikkate alınarak yapılacak hesaplamalar sonucu en avantajlı alternatifin belirlenmesi uygun olacaktır.

Hatta getirilen yeni düzenleme ile bu tür yatırım harcamalarının girişim sermayesi yatırım fon ve ortaklıkları gibi menkul kıymetlerle de ilişkilendirilmesinin önü açılmıştır. Şöyle ki, 01.01.2022 tarihinden itibaren her 2 kanun kapsamında faydalanılan indirim/istisna tutarının 1.000.000,00 TL ve üzerinde olması halinde de bu tutarın yüzde 2’sinin pasifte geçici bir hesaba alınması ve bu hesaptaki tutarla yılın sonuna kadar Türkiye’de yerleşik girişimcilere yatırım yapmak üzere kurulmuş girişim sermayesi yatırım fonu paylarının satın alınması veya girişim sermayesi yatırım ortaklıkları ya da 4691 sayılı Kanun kapsamındaki kuluçka merkezlerinde faaliyette bulunan girişimcilere sermaye olarak konulması da şarttır.

4691 Sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu ile 5746 Sayılı Araştırma, Geliştirme ve Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun faaliyetlerinde önemli IT yatırımları olan operasyonel kiralama şirketleri için değerlendirilebilecek bir teşvik unsuru olabilir.

Bu konuda profesyonel destek alınması ilk baştaki kurgu için çok önemlidir. Yukarıda sizlere kurumlar vergisi mükelleflerinin yararlanabileceği teşvik unsurlarına ilişkin hazırladığımız karşılaştırmalı özet tabloyu bilginize sunarız.