Bu yazımızda yatırım fonlarına ilişkin Ocak ve Nisan 2022 tarihlerinde getirilen yeni düzenlemeler hakkında genel bilgi vermek ve yatırım fonlarından elde edilen gelirlerin kurumlar için vergisel avantajını değerlendirmek istedik.

Yatırım fonu nedir?

Yatırım fonları inançlı mülkiyet esaslarına göre oluşturulan mal varlıkları olup kurumlar vergisi uygulamasında tam mükellef sayılmaktadır. Sermaye Piyasası Kanunu düzenlemeleri gereği yatırım fonları inançlı mülkiyet esasına göre yatırımcılardan katılma belgesi karşılığında para toplayarak bu fonları sermaye piyasası araçları ve diğer yatırım enstrümanlarına yatırım yapan bir mal varlığıdır.

Bu perspektiften bakıldığında menkul kıymet yatırım fonunun sahibi olamayacağı gibi her bir katılma payı belgesi sahibi yatırımcı hissesi oranında fondan kar payı elde etmektedir. Günümüzde, gayrimenkul yatırım fonundan altın yatırım fonu, serbest döviz fonlarından elektrikli araçlar fonuna kadar birçok yatırım fonu bulunmaktadır. Örneğin serbest döviz fonları portföyünün en az yüzde 80’i oranında döviz ve döviz cinsi varlık ve işlemlere yatırım yaparak orta ve uzun vadede döviz bazında yüksek getiri sağlamayı hedefleyen fonlardır. Bu fonların fon katılma payı belgelerinin USD cinsinden alım satımı yapılabilmektedir.

Buna karşın TL yatırım fonları ise fon iç tüzüğüne göre portföyünde yabancı para birimi cinsinden varlık ve altın ile diğer kıymetli madenler ve bunlara dayalı sermaye piyasası araçları bulunmayan, unvanında TL ibaresi olan yatırım fonlarıdır.

Yatırım fonları nasıl vergilendirilmekte idi?

Yatırım fonlarının vergilendirilmesi menkul kıymetlerin vergilendirilmesini düzenleyen Gelir Vergisi Kanunu’nun geçici 67. Maddesi kapsamında katılma payı belgelerinin alım ve satımı (fona iade edilmesi) esnasında stopaj yoluyla gerçekleştirilmektedir.

Söz konusu fonların katılma payı belgelerini eğer tam mükellef bir sermaye şirketi elinde tutuyor ise bu yapılan stopaj yüzde “0” olmakta beraber ilgili yatırım fonu kazancı kurumlar vergisine tabi tutulmakta idi.

Yeni düzenlemeler neler getiriyor?

2022 yılı başında peşi sıra yapılan düzenlemeler ile kurumların yatırım fonlarından elde ettikleri gelirler kurumlar vergisinden istisna hale getirildi.

Önce 7351 Sayılı Kanunun 14. Maddesi ile Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5. maddesine eklenen aşağıdaki bent ile kurumların TL yatırım fonlarından elde ettikleri gelirler aynı başka bir sermaye şirketi iştirakinden elde ettiği kar payı geliri gibi kurumlar vergisinden istisna edildi.

… “Tam mükellefiyete tabi diğer yatırım fonu katılma paylarından elde ettikleri kâr payları (portföyünde yabancı para birimi cinsinden varlık ve altın ile diğer kıymetli madenler ve bunlara dayalı sermaye piyasası araçları bulunan yatırım fonlarından elde edilen kazançlar hariç).”

Bu kanun değişikliğiyle beraber yatırım fonlarına daha önce getirilen stopaj indirimlerine ek olarak, bu fonların katılma paylarından elde edilen kar payları da kurumlar vergisinden istisna edilerek yatırımcıların yatırım fonlarına iştirak etmeleri amaçlanmış oldu.

Ancak, bu değişiklik ile kafalarda soru işaretleri oluşmuştu. Bunlar, söz konusu kar payı kavramının; yatırım fonlarının katılma paylarından elde edilen alım satımı, katılım payı belgesinin fona iadesini ve belli dönemlerde yatırım fonuna katılma payı belgesi sahiplerine fon katılma payı iade edilmeksizin yapılan kar dağıtımlarını da kapsayıp kapsamadığı idi.

Akabinde, 15.04.2022’de 7394 sayılı Kanun ile Gelir İdaresi bu soru işaretlerine noktayı koydu. Yine Kurumlar Vergisi Kanunu istisna maddesi olan 5. maddesinde yapılan düzenlenmeler ile bu tereddütler ortadan kalktı.

Peki aşağıda altı çizgili olarak yazdığımız düzenlemeler neler getirdi ona bakalım.

“… a) Kurumların;

3) Tam mükellefiyete tabi girişim sermayesi yatırım fonu katılma payları ile girişim sermayesi yatırım ortaklıklarının hisse senetlerinden elde ettikleri kâr payları ile katılma paylarının fona iadesinden doğan gelirler.

4) Tam mükellefiyete tabi diğer yatırım fonu katılma paylarından elde ettikleri kâr payları ile katılma paylarının fona iadesinden doğan gelirler (portföyünde yabancı para birimi cinsinden varlık ve altın ile diğer kıymetli madenler ve bunlara dayalı sermaye piyasası araçları bulunan yatırım fonlarından elde edilen kazançlar hariç).

Diğer yatırım ortaklıklarının hisse senetlerinden elde edilen kâr payları ile katılma paylarının fona iadesinden doğan gelirler bu istisnadan yararlanamaz.

5) (3) ve (4) numaralı alt bentlerde yer alan istisna kazançlarına kaynak oluşturan yatırım fonlarının katılma paylarının 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 279 uncu maddesi kapsamında değerlenmesinden kaynaklanan değer artış kazançları.”

TL Yatırım fonlarından elde edilen hangi gelirler istisna?

Kurumlar Vergisi Kanunu 5. maddesine getirilen bu düzenleme sermaye şirketlerinin unvanında TL ibaresi olan portföyünde yabancı para birimi cinsinden varlık ve altın ile diğer kıymetli madenler ve bunlara dayalı sermaye piyasası araçları bulunmayan yatırım fonlarından elde edilen;

• Kar paylarını
• Katılma payının fona iadesinden elde edilen gelirleri ve
• Aynı yatırım fonlarının katılma paylarının 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 279’uncu maddesi kapsamında değerlenmesinden kaynaklanan değer artış kazançlarını kurumlar vergisinden istisna tutmakta.

Bakıldığında kurumlar vergisi mükellefi olan bir sermaye şirketi yatırımlarını kanunda sayılan TL yatırım fonlarına yapması halinde katılma payını fona iade ettiğinde elde ettiği gelir veya fon katılma payını dönem sonunda değerleme yaptı ise, yaptığı bu değerleme kazancı kurumlar vergisinden istisna olacak. TL yatırım fonları kurumlar vergisinden istisna olan bir yatırım aracı haline geldi.

Kanun koyucu bir noktada daha düzenleme yaptı. Kapalı yapısı bulunan yani sadece fon iç tüzüğünde katılma payı belgesini alım satım yapacak nitelikli yatırımcıların sınırlama yapılarak yer verildiği TL yatırım fonlarında eğer fon katılma payı en az iki tam yıl süreyle sermaye şirketi aktifinde yer alıyor ve maddede yer verilen diğer şartlar olan kazancın aktifte fona kaydedilmesi vs sağlanıyor ise yatırım fonlarının katılma paylarının satışından doğan kazançların yüzde 75’lik kısmı da kurumlar vergisinden istisna edildi.

Yani eğer sayılan katılma payı belgesinin fona iadesi dışında alım satımı yapılıyor ise bu sefer de hisse senetlerine tanınan Kurumlar Vergisi Kanunu 5-1/e bendindeki istisna maddesi ile bu satışların düşük vergilendirilmesi getirilmiş oldu.

Sonuç olarak, operasyonel kiralama şirketleri gibi sermaye şirketlerinin yatırımlarını TL yatırım fonları katılma payı belgeleri alarak değerlendirdikleri takdirde dönem sonlarındaki değerleme gelirleri kurumlar vergisinden istisna olacak. Bu katılma payı belgelerini fona iade ederek gelir elde etmeleri halinde yine bu kazançlar kurumlar vergisinden istisna edilecek. Keza sayılan TL yatırım fonlarından kar payı elde etmeleri halinde de söz konusu kar payları kurumlar vergisinden istisna edilip vergilenmeyecek. Düşünülmeye değer bir kurumlar vergisi avantajı, ne dersiniz?