Son yazılarımızda önemle vurgulamakta fayda gördüğümüz ve başta sizler operasyonel kiralama şirketlerinin aktifindeki binek otomobillerin kayıtlı değerlerini yukarı çekecek olan yeniden değerleme uygulamasını gerçekleştirmek için bu senenin sonuna kadar vaktimiz bulunuyor.

Yeniden değerleme uygulamasına ilişkin Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği 16 Temmuz 2021 tarihli Resmi Gazete’de yayımlandı. Yeniden değerleme uygulaması operasyonel kiralama şirketleri için aktiflerindeki binek otomobilleri 2021 Mayıs Ayı Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi ile 2021 Mayıs Ayı değerlenmiş değerlerine getirmeye fırsat tanıyor.

Nasıl mı?

Operasyonel kiralama şirketleri 09/06/2021 tarihi itibarıyla aktiflerinde kayıtlı bulunan binek otomobillerin değerleri ile varsa bunlara ait amortismanları (ayırmasa da sanki ayrılmış gibi hesaplayarak) yeniden değerleyebilecek ve iki değerleme işlemi arasındaki farkı bilançonun pasifinde bir fonda gösterebilecek.

Bunun etkisi ne olacak?

Yeniden değerleme yapan kurumlar söz konusu değer artışını yüzde 25 kurumlar vergisi oranı yerine yüzde 2 oranında belirlenen vergi oranı ile vergilendirerek yasal kayıtlara fon olarak alabilecek.

Bu yazımızda, son vergisel gelişmeleri kaldığımız yerden sizlere özetlemek ve yenileme fonu ile yeniden değerleme iki farklı kavramın karıştırılmaması için artıları ve eksileri ile bir karşılaştırma ile bilginize sunmak istedik.

En son 26.10.2021 tarih ve 31640 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7338 sayılı Torba kanun ile iki tane önemli düzenlemeyi söylemekte fayda var. Bunlardan birincisi Kanunun 36. Maddesi ile “Yenileme Fonu” uygulamasına ilişkin Vergi Usul Kanunu’nun 328. maddesi hükmünde düzenleme yapıldı. İkincisi ise Kanunun 31 ve 52. maddesi ile “Yeniden Değerleme” müessesesi 01.01.2022 tarihinden itibaren uygulanmak üzere kalıcı hale getirildi.

Şimdi bu değişiklikler ne anlama geliyor ve yenileme fonu ile yeniden değerleme uygulamasının artılarına beraber bakalım.

İlk Düzenleme Çerçevesinde Yenileme Fonu Uygulamasında Neler Değişti?

Yenileme fonu uygulamasında amortismana tabi iktisadi kıymetin satışından elde edilen kar pasifte geçici bir hesapta azami üç yıl süre ile tutulabilir ve her ne sebeple olursa olsun bu süre içinde kullanılmamış olan karlar üçüncü yılın vergi matrahına ekleneceği yönünde ifade yer almaktaydı.

Uygulamada ise söz konusu üç yıllık sürenin hesabında tereddütlü hususlar yaşanmakta ve İdare ve mükellef arasında ihtilaflı durumlar oluşmaktaydı.

Yapılan düzenleme ile yenileme fonunun vergilendirilmesinde üçüncü yılın hesabında yaşanılan tereddütlü hususlar mükellef lehine giderilmiş olup satışın yapıldığı tarihi takip eden üçüncü takvim yılının sonuna kadar pasifte geçici bir hesapta tutulabileceği hüküm altına alınmıştır.

Öte yandan mevcut düzenlemede; satılan kıymet yerine farklı sayıda kıymet alınabileceğine dair açıklık bulunmamaktaydı.

Yeni düzenleme ile; satılan kıymet yerine finansal kiralama yoluyla edinilenler de dahil olmak üzere bir veya birden fazla kıymet alınabileceği ifade edilmiştir.

Yenileme Fonu uygulaması; satılan iktisadi kıymetlerin yenilenmesinin veya benzer mahiyetteki bir iktisadi kıymetin iktisabının işin niteliğine göre zorunlu bulunması veya bu hususta işletmeyi idare edenlerce karar verilmiş ve teşebbüse geçilmiş olması halinde uygulanabilmektedir. Diğer bir deyişle satılan bir iktisadi kıymetin yenilenmesinin ve benzer nitelikteki iktisadi kıymetin zaruriyet arz etmesi gerektiğinden satışı yapılan kıymet ile alışı yapılan kıymetin aynı neviden olması sonucunu doğurmaktadır.

Yeni düzenlemede ise bu hususta bir düzenlemeye gidilmemiş olup bu kapsamda önceki uygulamada olduğu gibi dikkat edilmesi gereken en önemli husus; birden fazla amortismana tabi iktisadi kıymete ait satış karı olması durumunda her iktisadi kıymete ait yenileme fonunun ayrıntılı olarak tespit edilebilecek şekilde muhasebe uygulamasının yapılması gerektiğidir. Örneğin çok sayıda binek otomobil satışından doğan karlar bu fona alınacak ise her bir binek otomobil satış karından yeni alınan plaka bazlı yeni binek otomobillerin amortismanının eşleştirilmesi ve listelenerek takibinin yapılması gereklidir.

Yeniden Değerleme Uygulaması Kalıcı Hale Geldi

7338 Sayılı Kanunun 31. maddesiyle Vergi Usul Kanunu’nun “Enflasyon düzeltmesi ve yeniden değerleme oranı” başlıklı Vergi Usul Kanunu mükerrer 298. maddesinde düzenlemeye gidilmiş ve söz konusu madde “Enflasyon düzeltmesi, yeniden değerleme oranı ve yeniden değerleme” şeklinde yeniden düzenlenmiştir.

Yeni düzenleme ile birlikte “Yeniden Değerleme” uygulaması kalıcı hale getirilmiş olup enflasyon düzeltmesini gerektiren şartların oluşmadığı hesap dönemlerinin sonu itibarıyla, bilançolarına dahil bulunan amortismana tabi iktisadi kıymetleri ve bunlar üzerinden ayrılmış olup bilançolarının pasifinde gösterilen amortismanlarını herhangi bir vergi ödemeden yeniden değerleyebileceklerdir.

Yenileme Fonu ve Yeniden Değerleme Uygulamalarının Farkı Nedir?

Yenileme Fonu uygulaması bir vergi öteleme ve finansman uygulaması olup, özel fon hesabında tutulan karların, her ne sebeple olursa olsun kullanılmamış olması halinde takip eden üçüncü yılın vergi matrahına eklenmesi anlamına gelen bir vergi öteleme müessesesidir.

Vergi Usul Kanunu Yeniden Değerleme uygulamasında ise; hesaplanan değer artışının 2021 hesap dönemi için yüzde 25 kurumlar vergisi oranı yerine yüzde 2 oranında vergilendirilerek yasal kayıtlara alınabilmesini sağlayan ve bilançonun aktif ve pasifini büyüterek pasifine bir fon tahsis eden düşük vergi oranı ile vergilendirilen bir değer artışı müessesesidir.

Yenileme Fonu uygulaması ve Yeniden Değerleme Uygulamasının sağlayacağı avantajları aşağıda yer verilen tabloda özetlemeye çalıştık.

Yenileme Fonunun Avantajları	Yeniden Değerleme Uygulamasının Avantajları
Satış işleminden doğan karların satışın gerçekleştiği dönemde kurumlar vergisine tabi tutulması ertelenerek 2021 yılı için yüzde 25 olmak üzere takip eden yıllardaki kurumlar vergisinin ötelenmesini sağlar.	Yeniden değerleme yapan kurumlar söz konusu değer artışını yüzde 25 kurumlar vergisi oranı yerine yüzde 2 oranında belirlenen vergi oranı ile vergilendirerek yasal kayıtlarda sermaye altında bir fon yaratılmasına imkan sağlar.
Binek otomobil satışlarından kaynaklanan karların bilançoda sermaye altında bir fon hesabında gösterilmesi ile bir vergi kalkanı yaratılarak ilgili yıl satış karları kurumlar vergisine tabi tutulmaz.	Yeniden değerlemeye tabi tutulan iktisadi kıymetlerin satılması veya herhangi bir şekilde elden çıkarılması halinde, pasifte özel fon hesabında gösterilen değer artışı tutarları, satış kazancına dâhil edilmez. Bu durumda fon hesabı kayıtlarda kalmaya devam eder.
Satışlardan kaynaklanan karların bilançolarda sermaye altında bir fon hesabında gösterilmesi ile öz kaynaklar güçlendirilir ve örtülü sermaye ve finansman gider kısıtlaması gibi kurumunuza vergi yükü getiren / getirebilecek uygulamalardan daha az etkilenmenizi sağlar.	Pasifte takip edilen söz konusu yeniden değerleme artışı nedeniyle kurumların öz kaynaklarını büyütmekte olup, örtülü sermaye ve finansman gider kısıtlaması gibi ilave vergi yükü getiren / getirebilecek uygulamalardan daha az etkilenmesi sağlanır.
Yeni düzenleme ile satılan sabit kıymet yerine finansal kiralama yoluyla edinilenler de dahil olmak üzere bir veya birden fazla kıymetin iktisap edinilmesinin yolu açılmış olup böylelikle uygulanabilirliği artırılmıştır.	İktisadi kıymetlerin değerleme sonrasındaki bilanço değerleri üzerinden amortisman ayrılması da izleyen yıllar için mümkün bulunmaktadır.
Özellikle satışların alımlardan az olduğu dönemlerde kullanılması fayda sağlayan bir vergi öteleme uygulamasıdır. Sermayeye ilave edilmez.	Pasifte özel bir fon hesabında gösterilen değer artışı tutarının, sermayeye ilave edilmesi mümkün olmaktadır.