En son “Vergi Affı” olarak nitelendirilen 7326 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması Kanunu ile birlikte diğer bazı kanunlarda da değişiklikler yapıldı. Özellikle, operasyonel kiralama şirketlerinin gözünden kaçırmaması gereken bir değişiklik Vergi Usul Kanunu’nun geçici 31. Maddesinde yapıldı.

Bu değişiklik, esasen 2018 yılında sadece taşınmazlara belli şartlar altında tanınan yeniden değerleme hakkının genişletilerek amortismana tabi diğer iktisadi kıymetlere tanınması olarak ifade edilebilir.

Bu uygulama sayesinde operasyonel kiralama şirketleri aktiflerindeki binek otomobilleri 2021 Mayıs Ayı Yurtiçi Üretici Fiyat Endeksi ile 2021 Mayıs Ayı değerlenmiş değerine getirme imkanları olacak.

Diğer bir ifade ile operasyonel kiralama şirketleri yeni değişikliğin yürürlüğe girdiği 09/06/2021 tarihi itibarıyla aktiflerinde kayıtlı bulunan binek otomobillerin değerleri ile varsa bunlara ait amortismanları yeniden değerleyebilecek ve arasındaki farkı bilançonun pasifinde bir fonda gösterebilecektir. Bunu yaparken sadece pasifte özel bir fon hesabında gösterilen değer artışı üzerinden yüzde 2 oranında bir vergi hesaplayarak bir beyanname ile vergi dairesine üç eşit taksitte ödemeleri yeterli olacaktır.

Peki neden bu uygulamadan yararlanılmasını bir fırsat olarak görüyoruz? Onu da basitçe şöyle cevaplayalım. Normal şartlarda bilanço aktifimizdeki bir artış öz sermayemizin dönem başı ve dönem sonundaki farkının büyümesi anlamına gelmekte. Bu da ticari karın artması, bilançonun büyümesi sonucunu doğurur. Kar olarak nitelendirilen bu artış kurumlar vergisine tabidir.

Getirilen bu değişiklik, söz konusu değer artışının yüzde 25 kurumlar vergisi oranı yerine yüzde 2 oranında bir vergi oranı ile vergilendirilerek yasal kayıtlara alınabilmesi anlamına gelmekte.

Bu yazımızda 31.12.2021 tarihine kadar uygulanabilecek bu düzenlemeye son yayımlanan Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği taslağındaki açıklamalara istinaden aşağıdaki sorularımızla ışık tutmaya çalışalım.

1. Uygulamadan Yararlanabilecek Mükellefler Hangileridir?

Tam mükellefiyete tabi ve bilanço esasına göre defter tutan kollektif, adi komandit ve adi şirketler de dâhil olmak üzere ferdi işletme sahibi gelir vergisi mükellefleri ile kurumlar vergisi mükellefleri bilançolarına kayıtlı iktisadi kıymetlerini, Kanunda yazılı istisnalar dışında yeniden değerleme hakkına sahip bulunmakta.

2. Hangi Mükellefler Kapsam Dışındadır?

a) Dar mükellefiyet esasında vergilendirilen mükellefler,

b) İşletme hesabı (zirai işletme hesabı dâhil) esasına göre defter tutan mükellefler,

c) Serbest meslek kazanç defteri tutan serbest meslek erbabı mükellefler,

d) Finans ve bankacılık sektöründe faaliyet gösteren mükellefler,

e) Sigorta ve reasürans şirketleri,

f) Emeklilik şirketleri ve emeklilik yatırım fonları,

g) Münhasıran sürekli olarak işlenmiş altın, gümüş alım-satımı ve imali ile iştigal eden mükellefler,

h) Vergi Usul Kanunu uyarınca kendilerine, kayıtlarını Türk para birimi dışında başka bir para birimiyle tutmalarına izin verilen mükellefler.

3. Kapsamda bulunan iktisadi kıymetler nelerdir?

Vergi Usul Kanununun geçici 31. maddesinin yedinci fıkrasının yürürlüğe girdiği 09/06/2021 tarihi itibarıyla aktife kayıtlı bulunan iktisadi kıymetler bakımından söz konusu fıkra uygulamasından yararlanılabilir.

Sat-kirala-geri al işlemine veya kira sertifikası ihracına konu edilen iktisadi kıymetler ile söz konusu iktisadi kıymetlerin alım, satım ve inşa işleri ile devamlı olarak uğraşanların bu amaçla aktiflerinde kayıtlı bulunan emtia niteliğindeki kıymetler, bahse konu fıkra kapsamında yeniden değerlemeye tabi tutulamaz. Kapsama giren işletmelerin kiralamaya konu ettikleri iktisadi kıymetler emtia niteliğinde bulunmadığından, yeniden değerlemeye tabi tutulabilir.

Yeniden değerlemeye tabi tutulacak taşınmazların, Vergi Usul Kanunu uygulamasında amortismana tabi iktisadi kıymet mahiyetinde olması zorunluluğu bulunmadığından, boş arazi ve arsalar da yeniden değerlemeye tabi tutulabilecektir.

4. Yeniden Değerleme Hangi Değer Üzerinden Yapılacaktır?

Yeniden değerleme, iktisadi kıymetlerin ve varsa bunlara ait amortismanların, Vergi Usul Kanunu değerleme hükümlerine göre tespit edilen ve 09/06/2021 tarihi itibarıyla yasal defter kayıtlarında yer alan değerleri üzerinden yapılır.

İktisadi kıymetlerden amortismana tabi olanlar için amortismanın herhangi bir yılda eksik ayrılması veya hiç ayrılmamış olması durumunda, yeniden değerlemeye esas alınacak değer bu amortismanlar tam olarak ayrılmış varsayılarak belirlenir.

Uygulamada altını çizmemiz gereken bir husus da daha önce maliyete alınan giderler ile aktifleştirilen kur farkı ve kredi faizlerinin durumuna ilişkin olarak; Vergi Usul Kanununun 272. ve 273. maddeleri uyarınca maliyet bedeline intikal ettirilen giderler ile 163 ve 334 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri uyarınca maliyet bedeline dahil edilen kredi faizleri ve kur farkları da yeniden değerleme kapsamına girmektedir.

Maliyet bedeli ile değerlenen iktisadi kıymetlerin aktifleştirilmesinden sonra maliyet bedeline eklenen giderler ile 163 ve 334 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri uyarınca maliyet bedeline dâhil edilen kredi faizleri ve kur farkları için parçalı yeniden değerleme yapılacak ve iktisadi kıymetlerin yeniden değerleme sonrası değeri bulunacaktır.

Buna göre, iktisadi kıymetlerin 09/06/2021 tarihi itibarıyla yasal defter kayıtlarında yer alan maliyet bedeline dâhil edilen her bir maliyet unsurunun yeniden değerlemeye tabi tutulmasında, 09/06/2021 tarihinden bir önceki ay olan 2021 yılı Mayıs ayına ilişkin Yİ-ÜFE değerinin, ilgili maliyet unsurunun aktifleştirildiği ayı izleyen aya ilişkin Yİ-ÜFE değerine bölünmesi ile bulunan oran dikkate alınacaktır.

Parçalı yeniden değerleme işlemine ilişkin yazıyı hazırladığımız esnada ilgili Genel Tebliğ taslağı henüz taslak halinde olduğundan Gelir İdaresi Başkanlığı’na bu hususla ilgili açık bir örneğin tebliğe konulmasına ilişkin yazılı bilgilendirme talebi de yapılmıştır.

5. Yeniden Değerlemede İhtiyarilik Uygulaması Nasıl Olacaktır?

Yeniden değerleme yapabileceği belirtilen mükelleflerin, yeniden değerleme yapması zorunlu olmayıp, bu karar mükelleflerin tercihine bırakılmıştır. Bu kapsamda, dileyen mükellefler bilançolarında kayıtlı iktisadi kıymetlerini yeniden değerlemeye tabi tutmayarak mevcut durumlarını muhafaza edebilirler.

09/06/2021 tarihi itibarıyla yasal defter kayıtlarında yer alan iktisadi kıymetlerin tamamı veya bir kısmı için bu uygulamadan yararlanılabilir.

6. Hangi Tarihe Kadar Yapılabilmektedir?

Yeniden değerleme, uygulamadan yararlanma hakkını haiz mükelleflerin 09/06/2021 tarihi itibarıyla yasal defter kayıtlarında yer alan iktisadi kıymetler ve varsa bunlara ait amortismanlar esas alınmak suretiyle 31/12/2021 tarihine kadar yapılabilecektir.

Bahse konu uygulamadan yararlanılması için, söz konusu tarihe kadar yeniden değerleme işleminin yapılması ve değer artışına ilişkin verginin de yeniden değerleme işleminin yapıldığı tarihi izleyen ayın son günü akşamına kadar beyan edilip, üç eşit taksitte (ilk taksiti beyanname verme süresi içinde, izleyen taksitler sırasıyla beyanname verme süresini takip eden ikinci ve dördüncü ayda olmak üzere) ödenmesi zorunludur.

Beyanda bulunduktan sonra, anılan madde kapsamında yeniden değerlemeye tabi tutulmak istenen ilave iktisadi kıymetler için ek beyanname verilmesi mümkündür. Bu durumda da, yukarıda belirtilen şartlar aranır.

7. Değer Artışının Vergilendirilmesi Nasıl Hesaplanacak ve Beyan Edilecektir?

Yapılan yeniden değerleme neticesinde hesaplanan ve pasifte özel bir fon hesabında gösterilen değer artışı tutarı üzerinden yüzde 2 oranında hesaplanan vergi, yeniden değerleme işleminin yapıldığı tarihi izleyen ayın son günü akşamına kadar gelir veya kurumlar vergisi yönünden bağlı olunan vergi dairesine beyan edilip, üç eşit taksitte (ilk taksiti beyanname verme süresi içinde, izleyen taksitler sırasıyla beyanname verme süresini takip eden ikinci ve dördüncü ayda olmak üzere) ödenir.

Söz konusu beyanname gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerini elektronik ortamda vermek zorunda olan mükellefler tarafından elektronik ortamda, bu zorunluluğa tabi olmayan mükellefler bakımından ise örneği bu Tebliğ ekinde yer alan beyanname kullanılmak suretiyle kağıt ortamında ilgili vergi dairesine verilecektir.

8. Diğer Hususlar

Tebliğ taslağı ile ilgili önemli diğer huşuları da aşağıda özetlemek gerekirse;

• Enflasyon düzeltmesi yapılmış olması halinde bu bilançodaki bakiyeler dikkate alınabilecektir.
• Yeniden değerlemeye tabi tutulan iktisadi kıymetlere ait birikmiş amortismanlar da bunlara uygulanan katsayı ile yeniden değerlemeye tabi tutulacaktır.
• Finansal kiralama yoluyla iktisap edilen ve mülkiyeti devredilmiş olan iktisadi kıymetlere ait yeniden değerleme oranının belirlenmesinde iktisap tarihi olarak, kiracının kullanma hakkını aktifleştirdiği tarih esas alınacaktır.
• Devir ve bölünme ile nevi değişikliğinde ise yeniden değerleme oranının hesabında iktisadi kıymetlerin devir eden, tür değiştiren veya bölünen işletme /şirket tarafından iktisap edildiği tarih esas alınacaktır.
• Amortismana tabi olup faydalı ömür süresini tamamlayan iktisadi kıymetlerin yeniden değerleme uygulamasından yararlanmaları mümkün bulunmaktadır. Ancak faydalı ömrü sona ermiş amortismana tabi iktisadi kıymetlerin yeniden değerleme sonrasında bulunan değerleri üzerinden, daha önceki yıllarda ayrılmamış amortismanlara ilişkin olarak amortisman ayrılması söz konusu olamayacaktır.
• Ödenecek vergi gelir ve kurumlar vergisinden mahsup edilmeyeceği gibi, gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak da dikkate alınamayacaktır.
• Pasifte özel bir fon hesabında gösterilen değer artışı tutarının istenildiğinde sermayeye ilave edilmesi mümkündür. Ancak, söz konusu fonun sermayeye ilave edilme dışında herhangi bir şekilde başka bir hesaba nakledilen veya işletmeden çekilen kısmı, bu işlemin yapıldığı dönem kazancı ile ilişkilendirilmeksizin bu dönemde gelir veya kurumlar vergisine tabi olacaktır.
• Yeniden değerlemeye tabi tutulan iktisadi kıymetlerin satılması veya herhangi bir şekilde elden çıkarılması halinde, pasifte özel fon hesabında gösterilen değer artışı tutarları, satış kazancına dâhil edilmeyecek olup fon hesabı kayıtlarda kalmaya devam edecektir.

Sorumlu vergicilik anlayışı ile;

Son dönemde yürürlüğe giren finansman gider kısıtlaması uygulaması ve kurumlar vergisi oranı artışı gibi vergisel düzenlemeler nedeniyle şirketlerin vergi yükleri artmaktadır.

Bir önceki yazımızda belirtmiş olduğumuz yenileme fonu uygulaması özellikle binek otomobil satışlarının daha fazla olduğu dönemlerde operasyonel kiralama şirketlerince dikkate alınması gereken bir uygulamadır. Bu yeni değişiklik de aktifinde çok sayıda binek otomobil olan operasyonel kiralama şirketleri için vazgeçilmez bir vergi planlaması aracı olacaktır.

Bu sayede binek otomobillerin yeniden değerlemesinden gelen ve bilanço pasifinde kayıtlı olacak fon tutarı üzerinden 2021 yılı özelinde yüzde 25 kurumlar vergisi ödenmesi yerine yüzde 2 oranında bir vergi yükü ile öz kaynak kalemlerinde büyüme sağlanacaktır.

Bu yönü ile yeniden değerleme uygulaması yenileme fonunda olduğu gibi binek otomobil sayısının yüksek olduğu operasyonel kiralama şirketlerince son üç yıllık değerleme katsayısı ile dikkate alındığında kabaca 2018 yılındaki girişler için 2 katı, 2019 yılındaki girişler için ortalama 1,5 katı oranında iktisap bedelinin artırılarak yeniden değerlenmesi anlamına geleceğinden mutlaka düşünülmesi gereken bir uygulamadır. 2021 yılının son gününe kadar yapılabilecek bu uygulamayı değerlendirmenizi tavsiye ederiz.