Your browser (Internet Explorer 7 or lower) is out of date. It has known security flaws and may not display all features of this and other websites. Learn how to update your browser.

X

Fesih Halinde Ödenen Tutarların KDV Karşısındaki Durumu – Hakan GÜZELOĞLU

Bu yazımızda, operasyonal kiralama şirketlerinde feshe konu edilen sözleşmelerden doğan ödemelerin katma değer vergisi kanunu uygulamasındaki durumuna kısaca değinmek istedik. Özellikle araç iadeleri nedeniyle sözleşmeye bağlı olarak sözleşmedeki hesaplama matematiğine göre erken araç iadesi bedelleri kiracılara fatura edilebilmektedir.

Uygulamada, düzenlenecek erken araç iadesi faturalarının KDV’li mi ,KDV’siz mi olacağı konusunda farklı yorumlar olduğu görülmektedir.

Hem mevcut vergi mevzuatı hem de Gelir İdaresi tarafından bir operasyonel kiralama şirketine verilmiş olan yazılı görüşe de (Özelge) değineceğimiz bu konuyu irdelemeye başlayalım.

Operasyonel kira sözleşmelerinde erken iade nasıl düzenleniyor?

Uygulamada operasyonel kiralama sözleşmeleri incelendiğinde fesih, tazminat bedelleri;

  • Ya iade edilmek istenen aracın iade tarihinden kira süresinin bitimine kadar kalan kira ücretinin belli bir oranında,

Ya da

  • Kira süresinden ve tutarından bağımsız bir şekilde sabit bir tutar ya da oranında belirlendiği görülmektedir.

Mevzuat Ne diyor?

Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 1/1. maddesinde, Türkiye’de ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerin KDV ye tabi olduğu, 4/1. maddesinde ise, hizmetin, teslim ve teslim sayılan haller ile mal ithalatı dışında kalan işlemler olduğu, bu işlemlerin bir şeyi yapmak, işlemek, meydana getirmek, imal etmek, onarmak, temizlemek, muhafaza etmek, hazırlamak, değerlendirmek, kiralamak, bir şeyi yapmamayı taahhüt etmek gibi şekillerde gerçekleşebileceği, hükmüne yer verilmiştir.

Bununla birlikte Kanun’un 10. maddesinde, mal teslimi ve hizmet ifası hallerinde malın teslimi veya hizmetin yapılması anında vergiyi doğuran olayın meydana geleceği ile 20. maddesinde teslim ve hizmet işlemlerinde matrahın bu işlemlerin karşılığını teşkil eden bedel olduğu, bedel deyiminin ise malı teslim alan veya kendisine hizmet yapılan veyahut bunlar adına hareket edenlerden bu işlemler karşılığında her ne suretle olursa olsun alınan veya bunlarca borçlanılan para, mal ve diğer suretlerde sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaat, hizmet ve değerler toplamını ifade ettiği hüküm altına alınmıştır.

Öte yandan, 60 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Sirküleri’nin “1.2. Tazminatlar” başlıklı bölümünde;

“Herhangi bir teslim veya hizmetin karşılığı olarak ortaya çıkmayan tazminat ve benzeri ödemeler prensip olarak KDV’nin konusuna girmemektedir.

Bu kapsamda, işin sözleşme şartlarına uygun yapılmaması, işin verilen süre içerisinde tamamlanmaması, sözleşmenin feshedilmesi gibi nedenlerle tazminat, cayma bedeli vb. adlarla yapılan cezai şart mahiyetindeki ödemeler herhangi bir teslim veya hizmetin karşılığı olmadığından KDV’nin konusuna girmemektedir.

Buna göre;

Belediye tarafından ihale edilip sözleşmeye bağlanan inşaat, onarım, malzeme ve hizmet alımı işlerinde yükleniciden kaynaklanan gecikmelerden dolayı yükleniciye gecikme cezası tahakkuk ettirilmesi durumunda sözleşme gereği yükleniciden gecikme cezası adı altında tahsil edilen bedel KDV’ye tabi olmayacaktır. Öte yandan, gecikme cezasının hak edişten kesilerek tahsil edilmesinin, belediyenin yükleniciye ödemesi gereken KDV tutarına etkisi bulunmamaktadır.

KDV Kanunu’nun 24/c maddesinde, vade farkı, fiyat farkı, faiz, prim gibi çeşitli gelirler ile servis ve benzer adlar altında sağlanan her türlü menfaat, hizmet ve değerlerin, KDV matrahına dahil olduğu hükme bağlanmıştır.

Buna göre, KDV’ye tabi bir teslim veya hizmetin karşılığında alınan bedelle ilgili olarak, tazminat adı altında olsa bile, yapılan ödemeler matraha dahil olduğundan, bunlar üzerinden teslim veya hizmetin tabi olduğu oranda KDV hesaplanması gerekmektedir.

Örneğin, elektrik faturasının vadesinden sonra ödenmesi nedeniyle aboneden alınan yüzde 5 geç ödeme tazminatı KDV matrahına dahil edilerek, toplam tutar üzerinden KDV hesaplanacaktır.” açıklamalarına yer verilmiştir.

Gelir İdaresinin Görüşleri Ne Diyor?

İzmir Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 13.07.2011 tarih, B.07.1.GİB.4.35.17.01-35-02-315 sayılı özelgesinde,

“…bir teslim veya hizmetin karşılığı olmayan ceza ve tazminat bedelleri üzerinden KDV hesaplanmasına gerek bulunmamaktadır.” ifadelerine yer verilerek tazminatların bir teslim veya hizmetin karşılığı olmadığı için KDV’nin konusuna girmediği belirtilmiştir.

İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı tarafından bir operasyonel kiralama şirketine verilen 17.12.2014/15520 sayılı yazılı görüşte ise araç kiralama sözleşmesinin feshi sebebiyle ödenen bedellerin KDV karşısındaki durumuna yönelik olarak aşağıdaki

“Buna göre, araç kiralama sözleşmelerinin feshi nedeniyle fesih tarihinden sonraki kira bedelleri üzerinden belli bir oranda tahsil edilecek tutarlar herhangi bir teslim veya hizmetin karşılığını teşkil etmediğinden bu tutarlar üzerinden KDV hesaplanmayacaktır.” değerlendirmesine yer verilmiştir.

Değerlendirmemiz

Ekseriyetle operayonel kiralama şirketlerinde söz konusu erken iade tutarları kira sözleşmelerinde yer alan sözleşme tutarının belli yüzdesi veya misli kira bedeli olarak belirlenmekte olup bu haliyle verilen hizmet karşılığı alınan bir bedelle ilişki kurulabilse de katma değer vergisi uygulaması açısından KDV’ye tabi olmaması için bu bedellerin 60 Sayılı Sirküler ve alınan Gelir İdaresinin yazılı görüşlerinde belirtildiği gibi herhangi bir teslim veya hizmetin karşılığını teşkil etmemesi gerekmektedir.

Katma Değer Vergisi mevzuatı düzenlemeleri ve Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından verilen özelgeler çerçevesinde bir mal veya hizmetin karşılığını teşkil etmeyen erken araç iade bedellerinin tazminat ödemesi olarak değerlendirilmesinin ve dolayısıyla KDV’ye tabi olmamasının doğru olduğu düşüncesindeyiz.

Ancak, söz konusu erken iade bedelinin sözleşmede kiralamanın bir unsuru olarak düzenlenip ilaveten verilen teslim ve hizmet karşılığı olarak tahsil edilmesi halinde ise KDV’ye tabi olacağı yönünde eleştiri konusu yapılabileceğini de önemle vurgulamak isteriz.

Bu konuda, ilave sorularınız ve detay bilgilendirme için bizimle her zaman iletişime geçebilirsiniz.

Top