Your browser (Internet Explorer 7 or lower) is out of date. It has known security flaws and may not display all features of this and other websites. Learn how to update your browser.

X

Pay Senetlerinin Şekil Şartları – Duygu TURGUT

Ticaret ortaklıklarının pay sahiplerinin pay sahipliğinden kaynaklanan hakları ilgili ortaklıkta sahip oldukları paylardan doğmakta ve bu paylara sahip oldukları sürece varlığını devam ettirmektedir. Pay sahipliğinden kaynaklanan temel haklar; (i) genel kurulda oy kullanma hakkı; (ii) kar payı hakkı; (iii) genel kurul kararının yasalara veya şirketin ana sözleşme hükümlerine aykırı olması halinde genel kurul kararının iptali için dava açma hakkı; (iv) şirkette özel denetim yapılmasını isteme hakkı; (v) sermayenin artırılması halinde yeni çıkarılan paylara ilişkin olarak şirkette mevcut paylarının sermayeye olan oranına göre taahhütte bulunma hakkı ve (vi) şirket esas sözleşmesinde yer alan sair pay sahipliği hakları olarak sıralanabilir. Pay sahipliğinin senede bağlanması hukuken mümkündür. Bu durum özellikle payların mülkiyetinin ispatında ve pay devirlerinde sahibine kolaylık sağlamaktadır. Pay senetlerinin usulüne uygun olarak çıkarılmış ve senede bağlanmış olması, ticaret ortaklıklarında takip edilmesi gereken önemli hususlardan biridir. Pay senetlerinin hukuken şekil şartlarına uygun olarak çıkarılmış olması önem taşıdığı gibi, geçmişte yapılmış bir pay devri söz konusu ise bu devrin usulüne uygun olarak yapılmış olması da payların mülkiyetinin devri açısından büyük önem arz etmektedir.

1. Pay senetlerinin hukuki niteliği

Pay senetleri kıymetli evrak niteliği taşırlar. Türk Ticaret Kanunu uyarınca kıymetli evrakların içerdiği haklar senetten ayrı olarak ileri sürülemezler ve başkalarına devredilemezler. Kıymetli evrak ile hak arasında güçlü bir bağ vardır ve kıymetli evrak sıkı şekil şartlarına bağlıdır.

Şirketin pay senedi çıkarması halinde bu senetleri ellerinde bulunduran pay sahiplerinin pay sahipliği haklarını kullanabilmeleri için pay senetlerinin geçerli olması ve bunun için de bazı usul ve şekil şartlarını sağlaması gerekmektedir.

2. Pay senetleri ve ilmühaberler

Pay senetleri hamiline ya da nama yazılı olarak çıkarılabilirler. Hamiline yazılı senet çıkarılabilmesi için şirketin sermayesinin tamamının ödenmiş olması aranmaktadır. Ayrıca yönetim kurulunun hamiline yazılı pay senetlerinin bastırılmasına ilişkin kararı ilgili Ticaret Sicili Müdürlükleri nezdinde tescil ve ilan edilir, ayrıca şirketin internet sitesinde yayınlanarak böylelikle kamuya açık hale getirilir.

Şirketlerde, pay senedi bastırılıncaya kadar payları temsil etmek üzere ilmühaber çıkarabilir. İlmühaberler, kıymetli evrak vasfına sahiptirler ve nama veya hamiline yazılı olarak düzenlenebilirler. Hamiline yazılı düzenlenen ilmühaberler için de tıpkı hamiline yazılı pay senetlerinde olduğu gibi şirketin sermayesinin tamamının ödenmiş olması aranmaktadır. İlmühaberlere kıyas yoluyla pay senetlerine ilişkin hükümler uygulanır, buradan anlaşıldığı üzere, ilmühaberlerin de aşağıdaki şekil şartlarını sağlaması gerekmektedir.

3. Pay senetleri ve ilmühaberlerin devri

Hamiline yazılı pay senetlerinin/ilmühaberlerin mülkiyeti teslim ile devredilebilir. Devrin şirkete bildirilmesi ya da kaydedilmesi gerekli değildir. Nama yazılı pay senetleri/ilmühaberler ise ciro edilerek ve teslim yoluyla devredilirler. Yeni pay sahibinin pay sahipliğinden doğan haklarını şirkete karşı ileri sürebilmesi, ilgili pay devrinin şirket pay defterine, yönetim kurulunun alacağı bir karar sonucu kaydedilmesiyle mümkün olacaktır.

4. Pay senetlerinin şekli şartları

Türk Ticaret Kanunu uyarınca pay senetlerinin belli şekil şartlarını sağlaması gerekmektedir ve bu şartların sağlanmadığı durumlarda senetler geçersiz sayılacaktır.

Türk Ticaret Kanunu uyarınca öncelikle pay senetlerinin şirketin unvanını, sermaye tutarını, kuruluş tarihini ve kuruluş sermayesini belirtmesi gerekmektedir. Çeşitli nedenlerden ötürü pay senetleri birden çok farklı tertipte çıkarılabilir. Nitekim sermaye artırımlarında artan sermaye miktarına tekabül edecek yeni pay senetlerinin çıkarılmasına karar verilmesi veyahut eski pay senetlerinin iptaline ve yeni pay senedi basılmasına karar verilmesi durumlarında yeni çıkarılacak pay senetleri farklı bir tertibe sahip olacaktır.

Türk Ticaret Kanunu uyarınca pay senetleri, çıkarılan pay senedinin tertibini, bunun tescili tarihini, senedin türünü ve itibarî değerini, kaç payı içerdiğini belirtmesi gerekmektedir. Çıkarılan pay senetlerinin şirket adına imza etmeye yetkili olan kişilerden en az ikisi tarafından imzalanmış olması şekli geçerlilik şartıdır.

Halka kapalı şirketlerde baskı şeklinde imzanın delikli olması gerekmektedir. Aksi takdirde sahtekârlığı önleyici başkaca güvenlik önlemleri uygulanmalıdır.

Eğer pay senedi nama yazılıysa yukarıda sıralananlara ek olarak pay sahibinin adı, soyadı veya ticaret unvanı, yerleşim yeri ve pay senedinin bedelinin ödenmiş olan miktarı da senede yazılmalıdır.

Top