Yeni yılın ilk sayısındaki bu yazıma, aslında içinde geleceğe dair iyi işaretler de barındıran ancak yüzeysel bakıldığında kötü görünen tespitlerle başlayacağım. Teşbihte hata olmaz yaklaşımıyla hemen bir örnek vereyim: Futbolda penaltı vuruşunu yapacak sporcu, önce toptan ve rakip kaleden uzaklaşır yani geriye çekilir sonra hızla topa koşar ve yüksek ivme kazandıracak şekilde topa vurur. Yaşamında ilk defa futbol müsabakası izleyen bir kişi için, bu penaltı vuruşundaki hareketin başlangıcı ilk bakışta geri çekilme olarak algılanabilir. Oysa süreç, sonrasında farklı şekilde işler. Bu yüzden futbol oyununu bilenler, penaltı vuruşu kazanan takım için avantaja döndürülebilecek fırsatın farkındadırlar. Yazımın başlangıcında benim niyetim de –sektör aktörleri olarak zaten sahip olduğumuz– bu farkındalığı beslemek.

Geride bıraktığımız 2019 yılı sektörümüz açısından zor bir yıl oldu. Sektörümüz 2018 yılında yüzde 11,5 daralmıştı. 2019 yılının ilk 9 ayında ise 2018 yılındaki daralmanın da üzerinde bir daralma yaşadık. Yılsonu verilerini içeren TOKKDER Operasyonel Kiralama Sektör Raporu henüz yayınlanmadı ancak sektörümüzün 2019 yılını yaklaşık yüzde 12,3’lük bir daralma ile kapatacağını düşünüyorum. Dolayısıyla, operasyonel kiralama sektörü son 2 yılda yaklaşık olarak yüzde 23–24 aralığında daralmış olacak. Sektörümüzün araç filosuna baktığımızda da 284 bin adetlere inmiş olacak ki bu da sektörümüzün filosunun 2015 yılındaki seviyesine gerilediği anlamına geliyor.

Öte yandan, sektörümüzdeki vergi trendi, yatırım azaldığı için, doğal olarak aşağı yönlü bir grafik izliyor. Sektörümüz ekosistem içerisinde ciddi manada ÖTV, KDV ve MTV ödeyen bir yapıda olmasına rağmen yatırımların yüzde 50 mertebesinde azalmasından ötürü ödediği vergi miktarı da düştü.

Sektörümüzün müşteri sayısını değerlendirdiğimizde ise, 64 binlerden, 44 binlere kadar gerilediğimizi görüyoruz. Biz, sektör olarak satılan her 100 yeni otomobilin 20’sini satın alıyorduk. Bugün geldiğimiz noktada bu pay, her 100 yeni araçta 10–12 adetlere kadar düştü. Bu veriden hareketle, otomobil pazarının daralmasının önemli sebeplerinden bir tanesinin de araç kiralama sektörünün daralması olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Dolayısıyla Türkiye otomobil pazarındaki kaybın kabaca 100 bin adedinin günlük ve uzun dönemli kiralama sektöründeki küçülmeden kaynaklı olduğunu söyleyebiliriz. Ancak geldiğimiz noktada, kredi faiz oranlarındaki düşüşün de etkisiyle operasyonel kiralama sektörünün, 2020 yılında yine büyümeye geçeceğini öngörmekteyim.

Kısa dönem araç kiralama sektörü ise, 2019 yılında çok fazla araç yatırımı yapmadığı için, araçları elde tutma süreleri 7–8 aylardan 12 ay ve üzerine çıktı. Kısa dönem araç kiralama sektörünün, 2019 yılını yaklaşık yüzde 9 civarında bir daralma ve 35 bin adetlik araç parkı ile kapatacağını düşünüyorum. 2020 yılında ise ekonomimizin rayına oturmasıyla birlikte fonlama ve işletme maliyetlerinin makul seviyelere geleceğini, buna bağlı olarak kısa dönem araç kiralamaya olan talebin de bir miktar artacağını, yaklaşık 37 bin adet civarı bir araç parkına ulaşacağımızı öngörüyorum.

Bu tespitlerin ardından –ilk paragrafta yazdıklarıma göndermede bulunarak– son iki yılın bizlere kazandırdıkları üzerine çok kısa bir değerlendirme yapalım. Son iki yılda, özetle, maliyetlerimizi daha iyi kontrol etmeyi, görünmeyen giderlerimizi azaltmayı, daha verimli çalışmayı öğrendik, eskisine göre daha kompakt yapıya kavuştuk, enerjimizi, kaynaklarımızı ve konsantrasyonumuzu yoğunlaştırdık; bir anlamda penaltı vuruşunu yapabilmek için yeterince geri çekildik ve gol atmaya odaklandık. Şimdi sıra, doğru zamanda doğru vuruşu yaparak, topu istediğimiz noktaya etkili şekilde gönderebilmek için vuruş koşusunu yapmakta… Araç kiralama sektörü olarak iyi oyunculardan kurulu bir takımız ve inanıyorum ki biz bu maçı alırız!

2019 yılında, TOKKDER olarak bizler, sektörümüze fayda sağlamak, sorunlara çözüm üretmek adına özveri ile çalışmalarımızı sürdürdük.

2019 yılında araç kiralama sektörüne etki edeceğini düşündüğümüz her yasal düzenleme hususunda sektörümüzün çatı örgütü olarak görüş ve önerilerimizi ilgili tüm mercilerle paylaştık, düzenlemelerin sektörümüze fayda sağlayacak şekilde hayata geçmesi için çaba sarf ettik. Sürdürdüğümüz etkin lobi çalışmaları neticesinde TOKKDER’in kamu nezdinde bilinirliğini artırdık. TOKKDER, kamu tarafında tanınan ve görüşlerine değer verilen öncelikli derneklerden biri haline geldi.

TOKKDER olarak üyesi olduğumuz TOBB Türkiye Otomotiv Ticaret Meclisi’nin toplantılarında Türkiye araç kiralama sektörünün sorunlarını ve bu sorunlara çözüm önerilerimizi dile getirdik; daha etkin ve etkili bütünsel çözümlerin oluşturulmasına katkıda bulunduk.

OSD, ODD ve OYDER ile ilişkilerimizi daha da güçlendirdik. Güç birliği yaparak ortak sorunlarımıza birlikte çözüm aradık.

TOKKDER’in 2019 yılında yürüttüğü lobi çalışmalarının birkaçından da özetle söz etmek istiyorum.

Dijital Hizmet Vergisi Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi ile ilgili süreçte gerek T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı, gerekse TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu nezdinde yoğun temaslarda bulunarak, şirketlerin binek otomobil kiralaması veya satın almasına ilişkin önemli değişiklikler içeren kanun teklifiyle ilgili endişelerimizi anlattık. Söz konusu düzenlemenin başta araç filosu bulundurmak durumunda olan şirketler olmak üzere, otomotiv ile araç kiralama sektörlerini ve bu sektörlerin tüm paydaşlarını olumsuz etkileyeceğini, kanun teklifinin ülkemizin ticaret ekosistemini olumsuz yönde etkileyeceğini düşündüğümüz bazı düzenleme önerileri içermesi sebebiyle, kanun teklifinden bazı kısımların çıkarılması talebiyle hazırlamış olduğumuz TOKKDER görüşünü Bakanlığımıza ve TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’na ilettik.

2019 yılında yürüttüğümüz diğer önemli bir lobi faaliyeti de sektörümüzün BDDK tarafından denetlenmesi konusunun gündeme geldiği sürecin yönetilmesiydi. Sektörümüzün BDDK tarafından denetlenmesinin uygun olmayacağını, KPMG Türkiye işbirliği ile yürüttüğümüz çalışma sonucunda hazırladığımız kapsamlı rapor ile ortaya net olarak koyarak Bakanlığımızı bu konuda ikna ettik.

Ulaştığı büyüklük ve gelişim potansiyeli göz önüne alındığında, sektörümüzün sağlıklı büyümesi ve büyümenin sürdürülebilirliği adına düzenlemelerin, önerilerimizin dikkate alınarak yapılmasının faydalı olacağını düşünüyoruz. Bu görüş çerçevesinde, T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığımızın da yönlendirmesi ile araç kiralama sektörünü temsil edecek bir “birlik” kurulması yönünde TOKKDER olarak çalışmalara başladık. Bu hususta hazırladığımız düzenleme önerimizi T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı ve T.C. Ticaret Bakanlığı ile paylaştık. Süreci halen yakından takip ediyoruz. Kurulacak birlik ile araç kiralama sektörünün sürdürülebilir büyümesini sağlayarak Türkiye ekonomisine katkısını artırmayı hedefliyoruz. Ayrıca, serbest ticareti kısıtlamadan, TOKKDER görüş ve önerileri çerçevesinde yapılacak bir düzenleme, sektörümüzün hizmet standartlarını yukarı çekerken, müşteri memnuniyetini de artıracaktır.

Siyasi iradenin, 2020 yılı ve sonrasında ekonomimizin normalleşmesi için gereken tüm adımları kararlılıkla atacağına inanıyorum. Bu yönde yapılacak çalışmaların olumlu sonuçlarının kısa sürede ülke ekonomimize ve doğal olarak sektörümüze yansımasını diliyorum.

Bu vesileyle hepinizin yeni yılını da tekrar kutluyor, sektörümüz, ülkemiz ve insanlık adına umutlarımızın daha fazla filizleneceği, çabalarımızın daha çok meyve vereceği, hep birlikte sağlık, barış, huzur, dirlik, düzen, bolluk, bereket içinde geçireceğimiz güzel bir yıl diliyorum.