1 Temmuz 2012 öncesindeki uygulamaya göre limited şirketlerin kuruluşu için en az 2 ortak, anonim şirketler için ise en az 5 ortak şartı bulunmaktaydı. 2012’de yapılan düzenlemeyle ortaklıklar artık kuruluşta tek ortakla kurulabilecekleri gibi sonradan da tek kişi ortaklığına dönüştürülebilirler. Ortaklıklara uygulanan kurallar genel olarak tek kişi ortaklığına da uygulanırlar ancak pratikte bazı farklılıklar mevcuttur.

1. Tek Kişi Anonim ve Limited Ortaklıklarında Kuruluş

Her ne kadar anonim ortaklık olsa da, tek kişi ortaklığının yapısı herhangi bir anonim ortaklığınınkinden farklıdır. Tek kişi anonim ortaklığı da benzer şekilde sermayesi belirli ve paylara bölünmüş bir şirkettir. Borçlarından sorumluluğu mal varlığı ile sınırlandırılmıştır ve kuruluş bakımından anonim ortaklıklara uygulanan hükümler uygulanır. Ancak bu durumda Türk Ticaret Kanununun (“TTK”) 338. maddesinde düzenlenen bildirim yükümlülüğü gözden kaçırılmamalıdır. Tek kişi anonim ortaklıktan çok ortaklıya geçiş bir işleme tabi değildir ancak çok ortaklı bir şirketin tek ortaklı hale gelmesi halinde bu durum değişikliği de aynı madde uyarınca bildirime tabidir. Kamuyu aydınlatma yükümlülüğüne uyulmaması durumunda doğacak zararlardan anonim ortaklık pay sahibi ve yönetim kurulu sorumlu olur.

Tek ortaklı limited şirketler, TTK m.574(3) uyarınca ortak sayısının bire inmesi halinde tıpkı anonim ortaklıklarda olduğu gibi bildirim yükümlülüğünü haizdirler. Bu yükümlülük, ortaklığın tek ortaklı kurulması durumunda da mevcuttur.

Ortak sayısı bire düşerse anonim ortaklıklarda yönetim kurulu, limited şirketlerde ise müdürler yedi gün içerisinde kendilerine yapılan bildirimi takiben şirketin tek ortaklı olduğu hususunu ve bu ortağın adı, yerleşim yeri ve vatandaşlığını tescil ve ilan etmelidirler.

2. Yönetim ve Temsil

2.1 Tek Kişi Anonim ve Limited Ortaklıklarında Yönetim ve Temsil

Yönetim ve temsil açısından da tek kişi ortaklığı diğer anonim ortaklıklardan farklılık göstermez. Tek kişi ortaklığın yönetim kurulu da tek kişiden de birden fazla kişiden de oluşabilir. Ancak tek üyeli bir yönetim kurulunda üyeliğin boşalması halinde geçici üye yönetim kurulu tarafından seçilemeyeceğinden yeni üye genel kurul tarafından tayin edilir.

Tek üyeden oluşan yönetim kurullarında da müzakereye katılma yasağı, şirketle işlem yapma yasağı ve rekabet yasağı mevcuttur ancak uygulama farklıdır. Mesela tek üyenin şirketle işlem yapması durumunda eğer tek hissedar da kendisiyse genel kurul sıfatıyla bu işleme izin verdiği tartışılabilir, aynı durum rekabet yasağında da geçerlidir. Bu yasaklar şirketteki diğer pay sahiplerinin menfaatlerini koruma amacı güder. Buradan hareketle bahsi geçen yasakların tek pay sahipli şirketlerde etki yaratmaması normal olsa da pay sahibinin şirket alacaklıları ve çalışanlarının korunması yönündeki sorumluluğu göz ardı edilmemelidir.

Limited ortaklıklarda yönetim ve temsil işi müdürlerden herhangi birine ya da birden fazla müdüre bırakılabilir. Müdürler tam ehliyetli gerçek kişilerden ya da tüzel kişilerden seçilebilir. Ancak her halde ortaklardan en az birinin şirketi yönetim ve temsil yetkisi bulunmalıdır, bu nedenle tek kişi limited şirketlerde tek ortak aynı zamanda müdür olmak durumundadır.

3. Tek Kişi Anonim ve Limited Ortaklığında Genel Kurul

Çok pay sahipli ortaklıkların organ yapısı tek kişi ortaklıklarında da mevcuttur. Anonim ortaklıklarda genel kurul TTK’da belirlenen usule uygun çağrıda bulunulması suretiyle toplanır ancak çağrısız genel kurul da mümkündür. Tek kişilik şirketlerde genel kurul tek pay sahibinden oluştuğundan ve çağrısız genel kurul maddesi uyarınca gerekli kıstaslar sağlandığından çağrısız toplanır. Pay sahibi, genel kurulun tüm yetkilerine sahiptir ancak alınacak tüm kararların geçerli olmaları için yazılı olmaları şarttır.

4. Genel Kurul Kararlarının Geçersizliği

Tek kişi ortaklıklarında da genel kurul kararlarının iptali pratikte mümkün değildir. Bunun tek istisnası payların üzerinde intifa hakkının varlığı halinde intifa hakkı sahibinin iptal davası açma hakkı olabilir.

Bundan bağımsız olarak alınan genel kurul kararlarının yerine getirilmesi anonim şirketlerde yönetim kurulu üyelerinin ya da limited şirketlerde müdürlerin kişisel sorumluluğuna yol açabilecekse yönetim kurulu üyelerinden ya da müdürlerden her biri iptal davası açabilir.

5. Esas Sözleşme/Şirket Sözleşmesi Değişiklikleri

Tek kişi anonim ve limited ortaklıklarda genel kurulu oluşturan tek pay sahibi/ortak esas sözleşmede aksine hüküm bulunmadığı takdirde esas sözleşmenin hükümlerini değiştirebilir.

6. Tek Kişi Anonim ve Limited Ortaklığın Sona Ermesi

Süreli kurulan şirketlerde şirketin süresinin sona ermesiyle, işletme konusunun gerçekleşmesi ya da gerçekleşmesinin imkansız hale gelmesiyle, şirketin kanunen gerekli organlarından birinin mevcut olmamasıyla ve daha pek çok şekilde sona erme gerçekleşebilir. Ayrıca tek kişi anonim ve limited ortaklıkların her ikisinde de tek ortağın genel kurul sıfatıyla alacağı bir kararla da şirket sona erebilir.