1. Genel Bakış

Bu makalemizde limited şirkette esas sermaye payı devrinin hangi şekil şartlarına bağlı olduğunu ve devirde ne gibi sınırlamalar öngörülebileceğini ele alacağız.

Öncelikle belirtmek gerekir ki pay devri limited şirkette, anonim şirkettekine göre çok daha sıkı şekil şartlarına bağlanmıştır. Sıkı şekil şartlarının yanı sıra limited şirkette genel kurul kararıyla ya da esas sözleşmeye konulacak bir hükümle pay devrinin sınırlandırılabileceği ya da yasaklanabileceği öngörülmüştür. Belirtmek gerekir ki anonim şirkette pay devrinin yasaklanması mümkün değildir. Limited şirkette pay devrinin yasaklanmasına izin verilmesinin asıl sebebi limited şirketin anonim şirkete göre genelde daha az ortaklı ve şahıs şirketi özelliklerini de içeren bir yapıya sahip olması ve şirkette yabancılaşmanın önlenmesinin istenmesidir.

Türk Ticaret Kanunu (“TTK”) pay devrinin kısıtlanması konusunda ortaklara geniş bir alan bırakmış olsa da, devrin şekil şartlarının ana hatlarını kanunda belirtmiştir.

2. Şekil Şartları
2.1 Yazılı Sözleşme ve Noter Tasdiki

Limited şirketlerde esas sermaye payının devri yazılı şekle tabidir. TTK’ya göre esas sermaye payının devrini öngören sözleşmenin taraflarca yazılı akdedilmesi ve tarafların imzalarının noterce onaylanması gerekmektedir. Yazılı şekil şartına uyulmadan yapılan bir pay devri taraflar arasında geçerli olmayacaktır.

Payın devri paya bağlı tüm hak ve yükümlülüklerin devralana geçmesini sağlar. Bu nedenle TTK devir sözleşmesinde, eğer esas sözleşmede bu gibi yükümlülükler öngörülmüşse, ek ödeme ve yan edim yükümlülüklerinin, rekabet yasağı ağırlaştırılmış ya da tüm ortakları kapsayacak şekilde genişletilmişse bu hususun, önerilmeye muhatap olma, ön alım, geri alım ve alım haklarının ve sözleşme cezasına ilişkin koşulların yer almasını şart koşmuştur. Bunun amacı payı devralan kişinin ne gibi haklar iktisap ettiğini ve ne gibi yükümlülükler altına girdiğini payı devralmadan önce öğrenmesidir.

2.2 Ortaklar Genel Kurulu Onayı

Şirket sözleşmesinde aksi öngörülmemişse, esas sermaye payının devri için ortaklar genel kurulunun onayı şarttır. Bu hüküm, limited şirkette ortaklar arasındaki bağın anonim şirkete göre daha kuvvetli olduğu inancından, şahıs şirketi özelliklerinin baskın olmasından kaynaklanmaktadır. Kanunun amacı pay devrini genel kurul onayına tabi kılarak limited şirketin ortaklarının değişimini diğer ortakların onayına bağlı kılmaktır. Pay devrinin geçerli olabilmesi için şirket genel kurulunun toplanıp bu devri, toplantıda temsil edilen oyların salt çoğunluğu ile onaylaması gerekir. Söz konusu onayı vermek genel kurulun devredilemez görevlerindendir, dolayısıyla müdürler kurulu gibi başka bir organa bu görev yüklenemez. Her ne kadar kanunda pay devri için genel kurul onayı aranmışsa da, bu onay şartının esas sözleşmeyle kaldırılabileceği unutulmamalıdır.

Genel kurulun payın devriyle ilgili bilgilendirilmesine rağmen bu devri onaylamak için herhangi bir aksiyonda bulunmaması, toplanmaması durumunda pay devri onaylanmamış mı sayılacaktır? Tam tersine, TTK, genel kurulun bu şekilde pay devrini sürüncemede bırakmasını engellemek istemiştir. TTK’ya göre genel kurula başvurulmasından itibaren üç ay içerisinde genel kurul devri reddetmediği takdirde devir onaylanmış sayılacaktır.

Peki ortaklar genel kurulu bu devre onay vermeyi reddedebilir mi? TTK’ya göre eğer esas sözleşmede ortaklar genel kurulunun devri reddetmesi için belirli sebepler öngörülmemişse genel kurul hiçbir sebep göstermeksizin devre onay vermeyi reddedebilir. Ancak unutulmamalıdır ki bu ret, dürüstlük kuralına aykırı ya da keyfi olmamalıdır.

Limited şirket esas sözleşmesinde genel kurulun hangi hallerde pay devrini reddedebileceği de öngörülebilir. Bu durumda genel kurul ancak esas sözleşmede öngörülen sebeplere dayanarak payın devrini reddedebilir. Ancak, pay sahibine ek ödeme veya yan edim yükümlülükleri yüklendiği takdirde, devralanın ödeme gücü şüpheli görüldüğü için ondan istenen teminat verilmemişse, bu durum esas sözleşmede ret sebebi olarak sayılmamış olsa bile genel kurul devre onay vermeyi reddedebilir.

Genel kurul, devir işleminde eksiklikler ya da yasaya aykırılıklar saptarsa, ya da devir işlemi esas sözleşmeyle daha sıkı koşullara bağlanmış ancak bu koşullara uyulmamışsa, devre onay vermekten kaçınmak zorundadır.

Genel kurulun reddi halinde pay devri şirket açısından da sözleşmenin tarafları açısından da hüküm ifade etmeyecektir. Bir başka deyişle pay devri gerçekleşmemiş, payın sahibi aynı kişi kalmış olacaktır. Bu durumda pay sahibi şirketten çıkmak istediği halde şirkette pay sahibi olarak kalmaya devam etmiş olacaktır. Kanun bu sonuçla karşılaşmamak için, pay devrinin reddinin, pay sahibinin şirketten çıkması için haklı sebep oluşturabileceğini düzenlemiştir.

2.3 Ticaret Sicili’ne Tescil

Limited şirket paylarının devrinde son adım, devrin ticaret siciline tescilidir. Devrin ortaklar genel kurulunda onaylanmasını takiben şirket müdürlerinin otuz gün içerisinde tescil için ticaret siciline başvurması gerekmektedir. Ancak bu tescil devrin geçerliliğiyle ilgili değildir, devrin üçüncü kişilere bildirilmesini sağlar. Bunun bir sonucu ise tescilde kim pay sahibi görünüyorsa, tescil kaydına güvenen üçüncü kişilere karşı o kişinin pay sahibi olarak sorumlu tutulabileceğidir. Bu nedenle, şirket müdürlerinin devrin onaylanmasını takiben otuz gün içerisinde sicile başvurmaması halinde payı devreden ortağın da sicile başvurma hakkı vardır.

3. Sonuç

Limited şirkette pay devri anonim şirkete göre daha sıkı şartlara bağlanmış ve daha fazla prosedür öngörülmüştür. Ancak TTK mümkün olduğunca limited şirket ortaklarına bu şartları kendi şirket yapılarına göre düzenleme imkanı tanımıştır.