İçinde bulunduğumuz zor günlerde, COVID-19 salgınının sosyal hayata etkilerini azaltmak amacıyla alınan önlemlere paralel olarak hukuki düzenlemeler de yapılmıştır. 17 Nisan 2020 tarihli, 31102 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 7244 Sayılı Yeni Koronavirüs (COVID-19) Salgınının Ekonomik ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“Kanun”), bu kapsamda Türk Ticaret Kanunu, İş Kanunu, Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun, Yükseköğretim Kanunu ve Sosyal Hizmetler Kanunu gibi kanunların ilgili maddelerinde değişikliklere yer vermiştir. Bu yazımızda, özellikle Kanun kapsamında Ticaret Kanunu ve İş Kanunu’nda yapılan düzenlemeler hakkında sizlere kısaca bilgi vermeye çalışacağız.

İş Kanunu’ndaki Değişiklikler

a) Fesih yasağı

İş Kanunu’nun kapsamında olup olmadığına bakılmaksızın her türlü iş veya hizmet sözleşmesi, İş Kanunu’nun 25. maddesinin birinci fıkrasının (II) numaralı bendinde ve diğer kanunların ilgili hükümlerinde yer alan ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebepler dışında işveren tarafından 17 Nisan 2020 tarihinden başlayarak 17 Temmuz 2020 tarihine kadar 3 aylık süreyle feshedilemeyecektir.

İşveren, işçiyi, 17 Nisan 2020 tarihinden itibaren üç aylık süreyi geçmemek üzere tamamen veya kısmen ücretsiz izne ayırabilecektir. Bu kapsamda işverenin işçiyi ücretsiz izne ayırması, işçiye haklı nedene dayanarak sözleşmeyi fesih hakkı vermeyecektir.

Kanun kapsamında yasak hükümlerine aykırı olarak iş sözleşmesini fesheden işveren veya işveren vekiline, sözleşmesi feshedilen her işçi için feshin yapıldığı tarihteki aylık brüt asgari ücret tutarında idari para cezası verilmesi öngörülmüştür.

Cumhurbaşkanı üç aylık fesih yasağı ve azami ücretsiz izin sürelerini altı aya kadar uzatmaya yetkili kılınmıştır.

b) Nakdi ücret desteği

1) Kanun kapsamında ücretsiz izne ayrılan ve kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan işçilere ve

2) 15 Mart 2020 tarihinden sonra İşsizlik Sigortası Kanunu’nun 51. Maddesi kapsamında olup iş sözleşmesi feshedilen ve işsizlik ödeneğinden yararlanamayan işçilere

herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı almamak kaydıyla ve fesih yasağı süresini geçmemek üzere, bu süre içinde ücretsiz izinde bulundukları veya işsiz kaldıkları süre kadar işsizlik fonundan günlük 39,24 TL nakdi ücret desteği verilecektir:

Bu kapsamda yapılan ödemelerden damga vergisi hariç herhangi bir kesinti yapılmayacaktır.

Ücretsiz izne ayrılarak nakdi ücret desteğinden yararlanan işçinin fiilen çalıştırıldığının tespiti halinde işverene, bu şekilde çalıştırılan her işçi ve çalıştırıldığı her ay için ayrı ayrı olmak üzere fiilin işlendiği tarihteki aylık brüt asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanacaktır ve ödenen nakdi ücret desteği ödeme tarihinden itibaren işleyecek kanuni faizi ile birlikte işverenden tahsil edilecektir.

c) Kısa çalışma başvuruları

COVID-19 sebebiyle işverenlerin yaptıkları zorlayıcı sebep gerekçeli kısa çalışma başvuruları için, uygunluk tespitinin tamamlanması beklenmeksizin, işverenlerin beyanı doğrultusunda kısa çalışma ödemesi gerçekleştirilecektir. İşverenin hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan fazla ve yersiz ödemeler, yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilecektir.

Kısa çalışma uygulaması başvurularına getirilen bu değişiklikler 29 Şubat 2020 tarihinden itibaren geriye etkili olarak yürürlüğe girmiştir.

Ticaret Kanunu’ndaki Değişiklikler

31 Mart 2020 tarihinde Ticaret Bakanlığı tarafından kamu iştiraki olanlar hariç, tüm sermaye şirketlerine öz kaynaklarını koruma ve bu doğrultuda 2019 yılı hesap dönemine ilişkin olarak gerçekleştirilecek genel kurul toplantılarında gündeme alınacak nakit kâr payı dağıtımı kararlarını yüzde 25 ile sınırlı tutma duyurusu yapılmıştı. Hazine ve Maliye Bakanlığı da bu süreci Ticaret Bakanlığı ile birlikte koordine ettiklerini duyurmuştu.

Kanun’un 12. maddesi kapsamında Türk Ticaret Kanunu’na eklenen geçici madde ile Ticaret Bakanlığı tarafından yapılan duyuru yasalaştırılmıştır.

Buna göre devlet, il özel idaresi, belediye, köy ile diğer kamu tüzel kişilerinin ve sermayesinin yüzde ellisinden fazlası kamuya ait fonların, doğrudan veya dolaylı olarak sermayesinin yüzde ellisinden fazlasının pay sahibi olduğu şirketler hariç olmak üzere sermaye şirketlerinin 30 Eylül 2020 tarihine kadar,

  1) 2019 yılı net dönem kârının yalnızca yüzde 25’ine kadarının dağıtımına karar verilebilecek,

  2) Geçmiş yıl kârları ve serbest yedek akçeler dağıtıma konu edilemeyecek,

  3) Genel kurulca yönetim kuruluna kâr payı avansı dağıtımı yetkisi verilemeyecek,

  4) Genel kurulca 2019 yılı hesap dönemine ilişkin kâr payı dağıtımı kararı Kanun yürürlüğe girmeden önce alınmış ancak henüz pay sahiplerine ödeme yapılmamışsa veya kısmi ödeme yapılmışsa, 2019 yılı net dönem kârının yüzde 25’ini aşan kısmına ilişkin ödemeler ertelenecektir.

Cumhurbaşkanı belirtilen süreyi üç ay uzatmaya ve kısaltmaya uzatmaya yetkili kılınmıştır. Ayrıca Türk Ticaret Kanunu’na eklenen geçici maddeye ilişkin istisnalar ile uygulamaya dair usul ve esasları belirlemeye, Hazine ve Maliye Bakanlığının görüşünü almak suretiyle Ticaret Bakanlığı yetkili kılınmıştır.

Sonuç

Kanun ile iş hukuku ve ticaret hukuku alanları dahil olmak üzere birçok alanda yaptığı düzenlemeler ile toplumsal ve ekonomik düzlemde COVID-19 salgınının etkilerinin en aza indirgenerek yaşanmasını amaçlamakta ve bunu desteklemek üzere hukuki önlemler almaktadır.