Kış aylarında trafikteki riskleri indirgemek ve güvenliği artırmak adına, kış lastiği kullanımı bilincinin yaygınlaştırılması ve Kış Lastiği Yönetmeliği ile getirilen zorunluluğun binek otomobilleri de kapsayacak şekilde en kısa sürede genişletilmesi gerektiği görüşündeyiz. Geçtiğimiz kış, binek otomobillere kış lastiği kullanmadıkları gerekçesi ile ceza kesildiğine dair yazılı ve görsel basında yer alan haberlere hep birlikte şahit olmuştuk. Her ne kadar yürürlükteki mevzuatın yanlış yorumlanması sebebi ile olmuş olsa da, bu durum hem otomobil sahipleri hem de kiralama şirketleri açısından önemli bir belirsizliğe sebep olmuştu. Bu yazımız ile geçen yıl olanları özetlemek ve içerisinde bulunduğumuz kış mevsimi boyunca kış lastiği mevzuatı kapsamında uyulması yükümlü olunan kuralları hatırlatmak istedik.
Öncelikle kış lastiği tanımı ile başlayalım. Kış lastiği, üzerinde M+S işareti ve/veya kar tanesi (snowflake) işareti bulunan ve 7 derecenin altındaki sıcaklıklarda yol tutuşunu artırmak amacıyla bileşimi özel olarak belirlenmiş ve sırt yüzeyinde özel olarak tasarlanmış desenleri bulunan lastik türüdür.
Türkiye’de kış lastiği uygulaması 8.11.2012 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan “Araçların Yüklenmesine İlişkin Ölçü ve Usuller İle Tartı ve Boyut Ölçüm Toleransları Hakkında Yönetmelik” (Kış Lastiği Yönetmeliği) çerçevesinde yürürlüğe girmiştir. Yönetmelik uyarınca, yolcu ve eşya taşımalarında kullanılan araçların her yılın 1 Aralık ile 1 Nisan tarihleri arasında kış lastiği kullanmaları zorunludur. Hava şartlarının gerektirmesi halinde söz konusu tarih aralığındaki süre Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı (Bakanlık) tarafından 1 ay süre ile uzatılabilmektedir. Bu yükümlülüğe uymayan aracın işletenine (ruhsat sahibine) 500 TL tutarında idari para cezası tutanağı düzenlenir ve bu araçların lastiklerini uygun hale getirebilecekleri en yakın yerleşim birimine kadar gitmelerine izin verilir.
Kış Lastiği Yönetmeliği ile getirilen bu yükümlülüğün uygulamasını düzenlemek adına Bakanlık 27.11.2012 tarihinde 2012/ KDGM-07/DENETİM sayılı Genelge’yi yayımlamıştır. Genelge çerçevesinde, ülkemizde tescil edilmiş olsun veya olmasın şehirlerarası karayollarında seyreden tüm kamyon, çekici, tanker, otobüs, minibüs ve kamyonet türü araçlar ile Karayolu Taşıma Yönetmeliği uyarınca “A” türü yetki belgelerine kayıtlı otomobillerde her yılın 1 Aralık ile takip eden yılın 1 Nisan tarihleri arasında kalan dört aylık dönemde kış lastiği kullanılmasının zorunlu olduğu belirtilmektedir. Genelge’de gösterilen yükümlülük kapsamında yer alan “A” türü yetki belgesi, Karayolu Taşıma Yönetmeliği’nde “ticari amaçla otomobille yurtiçi veya uluslararası yolcu taşımacılığı yapacak gerçek ve tüzel kişilere” verilen yetki belgeleri olarak tanımlanmıştır.
Emniyet Genel Müdürlüğü’nün 11.12.2013 tarihinde yayınladığı Genelge ise “otomobillerin” kış lastiği takma zorunluluğu bulunduğu yönünde bir ifadeye yer vermesi nedeni ile, Kış Lastiği Yönetmeliği hükümlerine aykırı düşecek şekilde binek-ticari ayrımına gidilmeksizin tüm otomobillerde kış lastiği denetimi yapılmasına ve kış lastiği kullanmayan tüm otomobillerin sahiplerine para cezası kesilmesine kapı açmıştır. Kış Lastiği Yönetmeliği ve sair mevzuata aykırı olan bu genelge, yayımlanma tarihinden yalnızca üç gün sonra 14.11.2013 tarihinde Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından revize edilmiş ve kış lastiği denetimi Kış Lastiği Yönetmeliği hükümlerine uygun hale getirilmiştir. Ancak yine de, bu üç günlük kısa zaman zarfında birçok binek otomobil sahibine, kış lastiği kullanmamaları sebebiyle ceza kesilmiş, yazılı ve görsel basında ticari amaçla faaliyet göstermeyen binek otomobillerde de kış lastiği kullanma zorunluluğu bulunduğuna dair birçok haber yer almıştır.
Kış Lastiği Yönetmeliği ve sair mevzuata aykırı olan bu genelgenin revize edilmesinin ardından, yanlış uygulama sebebiyle söz konusu zaman zarfında cezaya çarptırılan ruhsat sahiplerinden bazıları, cezanın tebellüğ tarihinden itibaren 15 gün içerisinde ceza tutanağını düzenleyen birimin bağlı olduğu Sulh Ceza Mahkemeleri’ne başvurarak cezanın iptali için işlem başlatmıştır.
Geçen kış yaşanan bu kısa süreli karışıklık ve uygulamanın halen çok yeni olması nedeni ile bizler de bu sayımızda kış lastiği konusunu ve uygulamasını yeniden gündeme taşımak istedik. Bu çerçevede, kış lastiği düzenlemesi uyarınca, 1 Aralık’tan 1 Nisan tarihine kadar tüm kamyon, çekici, tanker, otobüs, minibüs ve kamyonet türü araçlar ile “A” türü yetki belgelerine kayıtlı (ticari amaçla otomobille yurtiçi veya uluslararası yolcu taşımacılığı yapacak) otomobillerde kış lastiği kullanılmasının zorunlu olduğunu unutmayalım.
Son olarak, yükümlülük bir yana, kış lastiği kullanımının bizlere katacaklarını da hatırlatmak gerekir. Kış lastiği, her türlü aracın kış şartlarında idaresini kolaylaşmaktadır. Yaz lastiklerinin malzemesi 7 derece altındaki sıcaklıklarda sertleştiği için yola tutunmayı azaltmakta iken, kış lastikleri, hem özel profilleri hem de üretildikleri silika esaslı yumuşak malzeme sayesinde soğuk hava şartlarında kuru asfalt, kar ve buzda tutunmayı artırmaktadır. Başka bir deyişle, kar yağsın ya da yağmasın, kış lastiği düşük sıcaklıklarda aracın yola tutunmasını artırmakta, aşırı buzlanma olmadığı sürece aracın kar üzerinde yol alabilmesine ve durmasına olanak vermektedir. İkincil olarak, kış lastiği özellikle köprü ve viyadük üstü gibi buzlanmaya meyilli alanlarda aracın yolda tutumunu sağlayarak kaza ve yolda kalma risklerini azaltmaktadır. Yaz lastiği ise aynı şartlarda ve özellikle ani zemin değişikliklerinde aracı yolda tutamamaktadır.
Araç kiralama şirketleri kış lastiğini zamanında temin etmeleri ve lastiklerin değiştirilmesine ilişkin sundukları hizmetler ile kış lastiği uygulamasını en etkin şekilde hayata geçiren kullanıcı grupları arasında bulunmaktadır. Nitekim ülkemizde özellikle kış mevsiminin sert geçtiği illerde, mevzuat kapsamında olmasalar dahi binek otomobil sahiplerinin kış lastiği kullanmaları, hem yol ve sürüş güvenlikleri hem de trafikteki genel can ve mal güvenliği bakımından son derece önemlidir. Kış aylarında trafikteki riskleri indirgemek ve güvenliği arttırmak adına, kış lastiği kullanımı bilincinin yaygınlaştırılması ve Kış Lastiği Yönetmeliği ile getirilen zorunluluğun binek otomobilleri de kapsayacak şekilde en kısa sürede genişletilmesi gerektiği görüşündeyiz.