Son senelerde, bireyler iş yaşamlarında ciddi sıkıntılar yaşamaktalar. Geleceklerindeki belirsizlikler, çalışma ortamındaki gerginlik; yöneticilerin, ekonomik kaygılarla, çalışanlarına kurdukları baskılar; uzun çalışma saatleri v.b… gibi uzayıp giden listede. Bunlar yaşanılan sorunlardan sadece birkaç tanesi.

Stresli ve sıkıntılı dönemler, sadece bireyleri değil; doğal olarak, onların aile ve çevrelerindeki yakınlarını da etkilemekte. Çalışma hayatı, normal şartlarda bile kişilere zor gelirken, iş ve özel hayat dengelerinde bocalamalar yaşatırken; son dönemlerdeki ekonomik ve politik belirsizlikler, bireyler üzerinde panik, endişe, korku, stres ve tükenmişlik duygularına da sebep olmakta ve onları depresyon, panik atak, anksiyete gibi psikolojik sorunlara sürüklemekte. Hatta, yaşanılan bu psikolojik sorunlar, bireylerin ilişkilerini, seçimlerini, çocuklarına veya etrafındakilere karşı olan davranışlarını da belirlemekte.

İşte, bu tür sorunlar yaşayan çalışanlar ve firmalar ‘’iş psikolojisi’’ hizmetinden yararlanabilirler.

Peki… Nedir ‘’İş psikolojisi’’? İş psikoloğu neden kullanılır? Ne gibi faydalar sağlar?

• “Çalışma ortamında sürekli olarak huzursuzum…
• Takım ruhunu oluşturamıyorum…
• Kendimi yetersiz hissediyorum…
• Çalışanlarımın motivasyonu düşük…
• Şirketimin geleceği hakkında sürekli olarak endişeleniyorum…”

Tarzı başlayan bu ve benzeri endişeler, yurt dışında olduğu gibi, artık ülkemizde de ‘’iş ve organizasyon’’ psikologları tarafından çözülmekte.

Bir şirketin nasıl ‘’iş doktoru’’, ‘’iş avukatı’’ varsa; kendi bünyesi altında bir iş psikoloğu da olmalıdır. “İş psikoloğu”, hem kısa, hem de orta/uzun dönemlik çalışmaları şirketin ihtiyaçları doğrultusunda uygular. Bireysel ve grup terapileri veya koçluk seansları; iş yeri analiz/gözlem değerlendirme ve geri bildirimler; moderatörlük ve her türlü kişisel gelişime katkı sağlayacak seanslar yapabilir.

Şirket içinde veya kişilerde oluşan sorunlar kimi zaman, farklı adlandırılıyor ya da zaman içinde bazı problemler kabuk değiştiriyor. İşte, “iş psikoloğu” böyle sorunları analiz ediyor. Altında yatan nedenleri ortaya çıkartırıyor ve bunları çözümleyerek birey veya kurumlara destek veriyor.

Mesela, bir genel müdür, “iş stresi’’ yaşadığını düşünürken, aldığı seanslar doğrultusunda, hissettiği asıl sorunun “iş stresi” olmadığını; asıl sorunun evliliği olduğunu anlıyor; özel hayatındaki mutsuzluk ve içinde bulunduğu huzursuz ev ortamından kaçmak adına kendini fazlasıyla işe verdiğini ve gereksiz yere iş yükü aldığını fark ediyor.

Böylelikle, iş stresinden dolayı işini değiştirmek yerine, evliliğini bitirmeye karar veriyor. Bu sürecin sağlıklı koşullarda, doğru zaman yönetimi ile yürütülmesi amacı ile iş psikoloğundan destek almaya devam ediyor.

Bir başka örnekte ise:

Mavi yakalı personel, iş yerinde “adalet” kavramının olmadığını İK (insan kaynakları) bölümüne iletmiştir. Bu doğrultuda firmaya, iş psikoloğu çağrılmış; iş psikoloğu, tüm mavi yakalı çalışanlar ve bağlı oldukları üst düzey yöneticiler ile bire bir ve grup seansları yapmıştır. Sonuç olarak, asıl sorunun “adaletsizlik” olmadığı; sadece bir üst düzey yöneticiden kaynaklanan ve tüm mavi yakalı çalışanlara yapılan “haksızlıkların, yanlış davranış biçimlerinin” olduğu saptanmıştır. Firma “iş psikoloğu” çağırmasa, hiç bir zaman bu belirlemeler yapılmayacak; bir kişi yüzünden tüm şirket ve çalışanlar bazı bedeller ödemek zorunda kalacaktı.

Yukarıdaki örnekten de anlaşıldığı gibi, iş psikoloğu, insan kaynakları ve şirketten bağımsız olarak çalışır. Kişi ve firmalara makro boyuttan bakarken, mikro boyutta gözlem ve değerlendirmeler yapabilir. Bunu yaparken, her zaman “etik olmak” “sır saklamak” ve “objektif/tarafsız olmak” gibi hususlara özen gösterir. İK bölümüne destek olarak da çalışır. “İş psikoloğu” geri bildirim, analiz ve raporlarında birey/kurumların değerlerini korumaya, rencide etmemeye, niyet saflığı ve tarafsız tutumuyla çalışmaya özen gösterir. İnsan odaklıdır. Bulunduğu ortam ve kişileri rahatlatır.

İş Psikolojisi Sürecine Dair…

İş psikolojisi, her ne kadar kısa vadeli sorun ve projeler için kullanılsa da (örneğin: psikoteknik test uygulamaları, eleman seçimlerinde psikolojik değerlendirme, iş yeri workshop ve koçluk çalışmaları gibi) asıl kullanım şekli orta ve uzun vadeli süreçler gerektirmektedir. (6 ay- 1 sene gibi).

Yaşamda hiç bir değişim ve gelişim sürecinin “tek bir seferde” olmadığı gibi, iş psikoloğu da tek bir seferde, özellikle köklü ve devamlılığı olan değişim gerçekleştiremez. Ancak o anlık/ kısa süreli bir fark sağlar.

Dolayısıyla, şayet kişi veya kurum, köklü bir değişim istiyorsa, kişisel ve kurumsal gelişim sürecinde sağlıklı, emin adımlar atmak amacındaysa “iş psikolojisi” desteğini orta/ uzun vadede düşünmelidir.

Ülke ekonomisinin iniş ve çıkış gösterdiği günümüzün sürekli değişen iş dünyası için gerekli ve faydalı olan “iş psikolojisi” sayesinde kişiler ve şirketler aşağıda sayılacak konularda kazanım sağlayabilirler:

• Çalışanlar arası ilişki bağlarını güçlendirme, böylelikle hizmet/üretim kalitesinde artış,
• Daha rahat ve huzurlu iş ortamı
• Çalışanların ve yöneticilerin morallerinde yükselme; buna bağlı olarak iş motivasyon ve performansında artış
• Kişilerin iş ve iş yerine bağlılıklarında güçlenme
• İş kalitesinde artış
• İş stresinde azalma
• İş ve özel hayat dengesi
• Mesleğini severek yapan kişiler, mutlu çalısanlar ve iş ortamı
• Her çeşit adaptasyon sorunu çözümü (örneğin; Türkiye’ye çalışmaya gelmiş yabancıların şirkete ve ülkeye adaptasyonu)

Tabii ki, iş psikolojisinin alan ve faydaları sayılanlardan çok daha öte ve kişi ve kuruma göre de şekillenebilir.

Sonuç olarak, dengeli bir iş/özel hayatı, genel anlamda huzurlu ve mutlu birey ve şirket olmayı, dolayısıyla, insan hayatında kaliteyi hedef almaktadır.

Ayrıca, kanser, ülser, zona gibi, kökeni psikolojik nedenlere dayalı (psiko-somatik) hastalıklara yakalanma riski azalmış olur.

Bireyin, kendi ve dolayısıyla etrafındakilerin yaşam kalitesini yükseltmek için çabası varsa; kişisel ve psikolojik gelişime değer veriyorsa; bu doğrultuda emek harcamaktan da kaçınmıyorsa, başka bir deyişle, gelişim ve değişimin sürekliliğine inanıyorsa “İş Psikolojisi” hizmetlerinden yararlanabilir.